Magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida

III bob bo’yicha xulosa 

Xorij  tajriba  sifatida  Xitoy  Xalq  Respublikasini  o’rganganimizda,  maxsus 

iqtisodiy  zonalari  iqtisodiyotning  barcha  sohalarini  modernizatsiyalash  va  yuqori 

texnologiyalar  raqobatbardosh  ishlab  chiqarishga  erishishda  muhim  omil 

bo‘lmoqda.  Oxirgi  o‘ttiz  yil  davomida  Xitoyda  kuzatilgan  iqtisodiy  o‘sish 

haqiqatda  “iqtisodiy  mo‘jiza”  bo‘lgani  hech  kimga  sir  emas.  Uning  rivojlanish 

tendensiyasiga  nazar  tashlaydigan  bo‘lsak,  1976-yilgacha  Xitoy  yopiq  iqisodiyot 

hisoblanar 

edi. 

Shu 

davr 

mobaynida 

500 

mln.dan 

ortiq  aholi  qashshoqlikdan  xalos  bo‘ldi.  Tadqiqotlar  natijasida  ma’lum  bo‘ldiki, 

---

80 

 

ko‘p  yillar  davomida  hukm  surgan  markaziy  rejalashtirilgan  iqtisodiyotdan 

zamonaviy  bozor  iqtisodiyotiga  o‘tish  maqsadida  1978-yildan  boshlab  “Ochiq 

eshiklar”  siyosati  doirasida  ko‘plab  ishlar  amalga  oshirildi.  Xorij  tajribasini  tahlil 

qilgan  holda,  shunday  xulosaga  kelish  mumkin:  milliy  sanoat  tarmoqlarining 

rivojlanishi  ko’p  jihatdan  mamlakatning  o’z  ichki  bozorini  himoya  qilishga, 

mahalliy mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshirishga va investitsion faoliyatni 

amalga  oshirish  uchun  qulay  sharoitlar  yaratib  berishga  qaratilgan  siyosatiga 

bog’liq bo’ladi. 

Iqtisodiyot  tarmoqlarini,  shu  jumladan,  eksportga  yo’naltirilgan  mahsulot 

ishlab  chiqaruvchilarning  rivojlanishini  rag’batlantirishga  umumiy  qabul  qilingan 

va  o’z  samaradorligini  ko’rsatgan,  o’zini  oqlagan  iqtisodiy  vositalardan 

foydalanmasdan  erishib  bo’lmaydi.  Ushbu  vositalarga  quyidagilarni  kiritish 

mumkin: soliq va kredit imtiyozlari, eksportga mahsulot ishlab chiqarishda tashqi 

moliyalash  uchun  davlat  kafolatining  bo’lishi,  mahalliy  mahsulotlarning  tashqi 

bozorga  chiqishida  davlatning  hamkorligi,  investorlarga  qulay  sharoit  va  ma’lum 

bir  imtiyozlar  “majmuasi”  taklif  qilinishi,  chiqara  olish  uchun  zarur  bo’lgan 

infratuzilmani  yaratib  berish.  Agarda  u  qulay  hududda  joylashgan  bo’lsa  ya’ni 

masalan,  Navoiy  erkin  iqtisodiy  zonasi  shahardan  yaqinroqda  joylashgan,  bunda 

Navoiy  viloyatidagi  mavjud  tumanlarni  bir-biriga  bog’lovchi  yo’l  tashkil  etish 

kerak.  Qaysi  tumanda  qandaydir  xom  –  ashyo  mavjud  bo’lsa  u  o’sha  yo’nalish 

bo’yicha korxonalar ochilsa va bu korxona iqtisodiy zona direksiyasiga bo’ysunsa 

va  erkin  iqtisodiy  zonalardagi  imtiyozlar  shu  yerda  ham  qo’llansa.  Natijada 

investorga turli xil imkoniyatlar mavjud bo’ladi va har bir tuman ham rivojlanishi, 

aholining  bandligi  oshishi,  aholi  yashash  va  ishlash  uchun  joy  izlashiga  xojat 

qolmaydi. 

---

81