ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

dəyişir.
Amerikalı  psixoloq  Milton  Rokiç  (1918-1988)  insanın
davranışına əhəmiyyətli təsir göstrən dəyərlər reyestrini təklif
etmişdir.  Insanların  dəyərlərinin  tədqiqi  onların  nail  olmaq
istədikləri mühüm məqsədlər üzərində cəmləşir. Dəyərlər tələbat -
larla sıx bağlı olsalar da, daha real səviyyədə mövcud olurlar.
Dəyərlər həm şəxsi, həm ictimai, həm də institusional tələbatların
dərin intellektual təcəssümüdür. Yəni, dəyərlər bizə lazım olan-
lar barədə ideyalarımızdır.
O, dəyərləri iki növə ayırmışdır: 
• terminal;
• instrumental.
Terminal  dəyərlər  bizim  istiqamətləndiyimiz  son  hal  və
məqsəd lərimiz barədə əqidələrimizdir (xoşbəxtlik, müdriklik və
s.). Instrumental dəyərlər isə terminal dəyərlərə nail olmaq üçün
davranış metodlarına (bu məqsədlərə nail olma üsulları) aid ol-
unur.
Dəyərlər mədəniyyət vasitəsilə formalaşdığı üçün cəmiyyətin
üzvlərinin çoxu eyni dəyərlərə malik olur, amma bu dəyərlərin
cəmiyyət  üzvləri  üçün  təsirinin  intensivliyi  müxtəlif  olur.
Müxtəlif dəyərlərin prioritetliyi zaman keçdikcə  dəyişə bilər.
Insanın malik olduğu dəyərlərin sayı elə də çox deyil. Kayle
(Kahle) 8 ümumi terminal dəyəri qeyd etmişdir [66]:
• özünə hörmət;
• təhlükəsizlik;
• yaxşı qarşılıqlı münasibətlər;
• məqsədlərə nail olma hissi;
• öz fəaliyyətindən razılıq hissi;
• ətrafdakı insanlardan özünə qarşı hörmət;
• mənsubiyyət hissi (qruplara, icmalara, millətlərə və s.)
• sevinc, həzz, xoş həyəcan
Tədqiqatlar  göstərir  ki,  qeyd  olunan  dəyərlər  sosial
dəyişikliklərlə  və  istehlakçıların  davranışlarının  müxtəlif
cəhətləri ilə uyğunluq təşkil edir. Nümunə üçün, həzz almağı
xoşlayan insanlar çayı onun yaxşı ətrinə və dadına görə içirlər,
həyatda qazandığı uğurları daha çox dəyərləndirən insanlar çayı
yorğunluğu aradan qaldıran və xoş işgüzar əhval yaradan vasitə
56