ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

tam nail ola bilməmişdir. Bəşəriyyət bu məqsədə doğru artıq yüz
illərdir ki, can atır və irəlidə onu hələ uzun bir yol gözləyir.
 Vergitutma  sisteminin  mükəmməl  olmaması  haqlı  olaraq
cəmiyyətin  hər  hansı  institutları  tərəfindən  tənqid  olunur.
Bununla bağlı olaraq, səmərəli və ədalətli vergitutma yollarının
axtarışı  davam  etməlidir.  Ədalətli  vergi  sisteminin  əsas
əlamətlərindən biri də  güzəştlərin olmasıdır [50]. 
Müəyyən  üstünlükləri  olan  vergi  güzəştləri  (azadolmalar,
çıxımlar, vergi kanikulları  və s.) istənilən vergi sisteminin zəruri
elementidir.  Bundan  başqa,  vergi  güzəştləri  vasitəsilə  ölkə
iqisadiyyatının  tənzimlənməsi  həyata  keçirilir.  Vergi  qanun -
vericiliyində ədalətli vergitutmanın təsbit edilməsi, son nəticədə
innovasiya yönümlü iqtisadiyyatın vergi sistemini daha effektiv
etməyə  imkan  verəcək,  həm  də  bunu  himayə  edəcək  vergi
siyasətinin  səmərəliliyinin  yüksəlməsinə  və  müasir  vergi
ödəyicisini tərbiyə etməyə kömək edəcək.
Vergitutmanın qanuniliyi prinsipi. Bu prinsip insanın hüquq
və azadlıqlarının məhdudlaşdırılmasına konstitusiya tərəfindən
qoyulan qadağaya söykənir. Vergitutma mülkiyyət hüququnun
məhdudlaşdırılmasıdır, lakin qanuni məhdudlaşdırılmasıdır, yəni
qanuna  əsaslanır  və  geniş  mənada  hüququn  reallaşmasına
yönəldilmişdir. 
Hər  bir  kəs  yalnız  qanunla  müəyyən  edilmiş  vergi  və
yığımları ödəməlidir.  Beləliklə, qanunilik prinsipi vergi sfera -
sında  ilk  növbədə,  vergi  öhdəliklərində  təzahür  edir.   Qeyri-
qanuni vergi və yığımların ödənilməsi heç kimin öhdəliyi deyil.   
Qanunilik  prinsipi  qeyri-qanuni  hərəkətləri  və  qərarları
məhdudlaşdıran normativ-hüquqi aktlarla həyata keçirilir. Bu
prinsip vergi özbaşınalığını konstitutsiya səviyyəsində məhdud -
laş dırır və  qanuni vergitutmanın əsaslarını yaradır.
Bərabər vergi yükü prinsipi. Elmi ədəbiyyatda bu prinsipi
daha çox vergitutmada bərabərlik prinsipi adlandırırlar. Bu prin-
sip konstitusion olub, dövlətin Konstitutsiyası ilə təsbit edil -
mişdir. Bu prinsipə əsasən cəmiyyətin hər bir üzvü dövlətin və
cəmiyyətin  ümumi  məsrəflərininin  maliyyələşdirilməsində
başqaları ilə bərabər iştirak etməyə məcburdur.
Nəzərdən keçirilən prinsipin konstitutsiya müddəaları bir çox
hallarda ölkələrin vergi məcəllələrində inkişaf etdirilir: vergilər
38