Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

БОТУЛИЗМ 
 
Овқат 
токсико-инфекцияларидан 
яна 
бири 
ботулизм 
касаллигидир. Бу юқумли касаллик бўлиб, овқат ҳазм қилиш 
аъзолари ва марказий асаб тизими фаолияти бузилиши билан 
кечади. Касалликни анаэроб (кислородсиз) муҳитда яшовчи 
таёқчалар қўзқатади. Одам организмига ботулизм таёқчалари 
(бацилла) ва уларнинг заҳар (токсин)лари билан ифлосланган гўшт, 
колбаса, балиқ консервалари, дудланган ва консерваланган сабзавот 
мевалар орқали тушади. Колбаса, консерва маҳсулотларини 
тайёрлашда технологиялар бузилса, касаллик келиб чиқишига сабаб 
бўлиши мумкин. 
Белгилари. Касаллик аломатлари овқат истеъмол 
қилингандан сўнг 6-12 соат ўтгач бошланади. Беморда қаттиқ бош 
оғриғи, 
дармонсизлик, 
бош 
айланиши, 
кўз 
олдининг 
қоронғилашуви кузатилади, унинг кўнгли айниб қусади, қорнида 
оғриқ пайдо бўлади, дамлайди, ичи қотади. 1-2 сутка ўтгач, 
беморнинг марказий асаб тизими (узончоқ мия)нинг зарарланишига 
хос бўлган аломатлар қўшилади. Беморнинг кўзига нарсалар иккита 
бўлиб кўринади, қилайлик ривожланади, устки қовоқ осилиб 
қолади (птоз), кўзини оча олмайди, нутқи бузилади, эгри-бугри 
ёзади, ютиниши қийинлашади. Оғзидаги сувни юта олмайди. Сув 
оғзидан қайтиб чиқаверади, сиймай қуяди. Бемор нафас маркази 
фалажлигидан тезда ҳалокатга учрайди. 
Биринчи тиббий ёрдам. Зудлик билан беморни атайин 
қустириш ёки меъдани ювиш орқали овқатни чиқариш зарур (81-
расм). 

---

113 
Атайин қустириш учун ёки ошқозонни ювиш учун беморга 5-
10 литр илиқ сув ёки 1-челак сувга 3-ош қошиқ ош тузи солинган 
эритмасидан ичирилиб, кўрсатгич бармоқ билан тил илдизига 
босилиб, рефлектор равишда қустирилади. қустириш токи тоза сув 
чиққунча давом эттирилади. 
 
83-расм. Медани ювиш техникаси 
Тозаловчи ҳуқна қилиш орқали ичакларидаги заҳарли 
овқатларни чиқариш мумкин. Беморга кўпроқ суюқлик (иссиқ чой, 
кофе) ичириш фойдали. Уни иссиқ тутиш, оёқларга, қорнига 
иситгичлар қўйиш зарур ва 6-8 соат мобайнида овқат бермаслик 
керак ундан кейин 2-4 кунгача енгил ҳазм бўладиган сут 
маҳсулотлари (кефир) бериш яхши самара кўрсатади. Беморнинг 
аҳволи жуда оғир бўлса ва унда ботулизм аломатлари сезилса, уни 
зудлик билан касалхонага етказиш зарур.