Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Masala va mashqlar 
 
1. AQSHda 1929-yili yaratilgan YaMM 103,1 mlrd. dollardan 1933- 
yilga  kelib  55,6  mlrd.  dollarga,  amortizatsiya  9,9  mlrd.  dollardan  7,6 
mlrd.  dollarga  tushdi.  Real  YaMM  1987-yil  baholarida  821,8  mlrd. 
dollardan  587,1  mlrd.  dollarga  qisqardi.  Inflatsiya  darajasi  1933-yili  -
5,1%ni  tashkil  etdi.  Ishsizlar  1,6  mln.  kishidan  12,8  mln.  kishiga 
ko‘paydi.  Xususiy  investitsiyalar  16,7  mlrd.  dollardan  1,6  mlrd. 
dollargacha qisqardi. 
Tushkunlik  1940-yilga  kelibgina  to‘xtatildi.  1933-yilda  1929-yilga 
nisbatan YaMM, (joriy va 1987-yil o‘zgarmas narxlarida) amortizatsiya, 
ishsizlar,  investitsiya  qanchaga  qisqarganini  hisoblang.  Nima  sababdan 
bu tanglik tarixga «Buyuk depressiya» nomi bilan kirgan? Izohlang. 

---

 
135 
 2.  Respublikamizda  1995-yili  joriy  baholarda  YaMM  hajmi  302,8 
mlrd.  so‘mni  tashkil  qilib,  sanoat  mahsuloti  51,7  mlrd.  so‘mni, 
qurilishniki  21,5  mlrd.  so‘m  bo‘lgan.  2003-yilga  kelib,  YaMM  9664,1 
mlrd.  so‘mni  sanoat  mahsuloti  15%,  qurilishniki  4,5%ni  tashkil  etgan. 
1995-yilda  YaMMda  sanoat  va  qurilishning  hissasini  toping.  2003-yil 
bilan taqqoslang. Ularga asoslanib, sanoat va qurilishda tarkibiy tanazzul 
ro‘y bergan deb ayta olamizmi? 
YaMMda  sanoat  va  qurilishning  ulushini  oshirish  uchun  hukumat 
tomonidan qanday chora-tadbirlar ko‘rilmoqda? 
3. Mamlakatda o‘rtacha xizmat ko‘rsatishdan kunlik tushum 68 mln. 
so‘mni  tashkil  etar  edi.  Yangi  yil  bayramidan  15  kun  avval  tushum 
kuniga o‘rtacha 2%dan o‘sib borib, 30-dekabrda  o‘rtacha 30%ga ortdi. 
Ayniqsa,  chakana  savdo  umumiy  xizmatlarning  80%ini  tashkil  etishini 
hisobga oladigan bo‘lsak, o‘sishning asosiy qismi ham chakana savdoga 
to‘g‘ri keladi.  
Savdoning  o‘sishi  ishlab  chiqarish  hajmini  oshirib,  talabga  mosla-
shishga  undadi.  Agar  xizmatlarga  talabning  o‘sishida  savdoning  ulushi 
80% desak, 30-dekabrga kelib kunlik tovar aylanmasi qancha bo‘lganini, 
hisoblang.  Bu  holatga  ko‘ra,  iqtisodiyot  siklning  yuksalish  fazasiga 
o‘tdi, deb ayta olamizmi? 
Mavsumiy, vaqtinchalik tebranishlar sikllardan qanday farqlanadi? 
 
 4.  Quyidagilarni  diqqat  bilan  o‘qing.  Tushunchalar  ichida  guruhga 
taalluqli  bo‘lmaganini  aniqlang  va  uni  ro‘yxatdan  chiqaring.  Sababini 
izohlang.  
Tushunchalar:  pul-kredit  inqirozi,  valuta  inqirozi,  moliyaviy 
inqiroz, birja inqirozi, ekologik inqiroz, o‘rta muddatli Кliment Juglyar 
sikli, tarmoqlar inqirozi, agrar inqiroz, struktura-tarkibiy inqiroz.