Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

 
3. Меҳнат бозори ривожланишининг асосий босқичлари ва 
вазифалари 
Меҳнат бозори ривожланишининг биринчи босқичида (1991-
1996йй.) қуйидаги вазифалар бажарилган: меҳнат биржаси ва бандлик 
хизматининг бошланғич ташкилотлари ташкил этилиб, улар ишсизлик ва 
бўш ўринлар миқдор ва тузилишининг ҳисоб-китоби, таҳлили ва келажаги, 
банд бўлмаган аҳолини ишга жойлаштириш ва қайта ўқитиш, бандликка 
кўмаклашиш жамғармасини такил этиш ва сарфлаш ишлари билан 
шуғулландилар, кичик ва ўрта бизнес ҳамда хусусий тадбиркорлик 
доирасида имтиёзли кредитлар ажратиш йўли билан янги иш жойларини 
яратишга, муайян молиявий ёрдам кўрсатилди, халқ хўжалиги 
тармоқларида, айниқса, қишлоқ хўжалигида таркибий ислоҳотлар амалга 
оширилиб, пахта яккаҳукмронлигини тугатиш учун шарт-шароитлар 
яратилди; ёлланма ходимлар ва иш берувчилар сонининг ҳуқуқий асослари 
яратилди ва бошқалар. 
Бу даврда аҳолининг иш билан бандлик даражаси пасайиши, 
ишсизлик даражаси ошиши, ишчи кучига талаб ва унинг таклиф 
ўртасидаги номутаносиблик ортиши содир бўлди. 
Ушбу босқичнинг якуний натижаси – меҳнат бозорини 

---

68 
шакллантириш учун ижтимоий-иқтисодий ва ташкилий-ҳуқуқий шарт-
шароитлар яратилиши бўлди.
Иккинчи босқичда (1997-2000 йй.) қуйидаги вазифалар белгиланди: 
маҳаллий инвестициялар ва жуда зарур бўлган ҳолда хорижий 
кредитларни жалб қилиш асосида қишлоқ хўжалигида янги иш жойларини 
яратиш йўли билан ишчи кучига талабни ошириш; меҳнатга лаёқатли 
ўсмирлар, кўп болали аёллар, пенсионерлар ва ногиронлар учун 
квоталанган иш жойларини ташкил этиш ва уларни иқтисодий 
рағбатлантиришни таъминлаш; банд бўлмаган шахсларга янги иш 
жойларини яратиш билан шуғулланувчи – иш берувчиларга доимий 
ёрдамлар кўрсатиш; ишчи кучи таклифини унинг малакасини,
рақобатбардошлигини ва экспортни ошириш йўли билан камайтириш; 
мулкчиликнинг турли шаклларини шакллантириш ва миллий иқтисодиётда 
чуқур ислоҳотларни ўтказиш асосида аҳолини иш билан бандлиги 
соҳасида таркибий ўзгаришларни амалга ошириш; иш ҳақи ва бошқа 
меҳнат даромадларининг манбалари даражасидан солиқ ставкасини кескин 
камайтириш; бандлик хизматининг бозор инфратузилмасини ташкил 
қилиш; меҳнат шартномаларини тузишни такомиллаштириш ва бошқалар. 
Булар бандлик даражаси сезиларли ўсиши ва ишсизлик камайиши ҳамда 
ишчи кучига талаб ва унинг таклифи ўртасидаги фарқ қисқаришига 
кўмаклашади.