Texnologiyasi instituti

6.3.5-rasm.  Bort ziylariga ishlov berish. 
 
                                                                                                 
        
Yolg`on qaviq bilan ishlov berishda ko`pincha yelim plyonka ishlatiladi. Buning uchun bort 
qotirmasi chokidan 0,1 sm.  masofada  yelim plyonka qo`yiladi. Taqilmasi to`g`ri  chiziq  shaklida 
bo`lgan bortlarda adip bilan old bo`lak yaxlit bichilishi mumkin. Agar adip qaytarmasining formasi 
boshqacha  bo`lsa,  adip  qaytarmasi qismida alohida,  pastki qismi yaxlit bichiladi. Yaxlit bichilgan 
old bo`lakning teskari tomonidan bortning ziy chizig`i belgilanadi. Bort qotirmasi bilan uqa yuqori-
dagidek ulanadi. Adip qaytarmasining  yuqori va pastki uchlari bo`r chiziq bo`ylab ag`darma chok 
bilan  tikiladi.  Choklar  yorib  dazmollanadi.  Bort  bilan  adip  qaytarmasi    uchlari    ag`darib 
to`g`rilanadi. Shu  uchlar ziylarini ko`klash bilan 1 vaqtda bort chetlari maxsus mashinada buklab 
ko`klanadi. Keyingi ishlov berish adipi alohida bichilgan kiyimlardagi kabi bo`ladi. Bortning bezak 
baxyaqatorini yoqasi avralik  gazlamadan bo`lgan kiyimlarda kiyimga yoqa o`taqazilgandan keyin, 
bortlarning adip qaytarmalari, yoqaning cheti bo`ylab yuritish, mo`yna yoqali kiyimlarda esa yoqani 
kiyimga o`tqazishdan oldin yuritish tavsiya etiladi. 
Bort tayyorlashni  takomillashtirish  quyidagi yo`nalishlarda olib borilmokda: 
    - yangi qotirmalik materiallarni,  ko`p  zonali  qotirmalarni keng qo`llash; 
    - qotirma tayyorlashni unifikatsiyalashtirish (bir xil qilish, bir shaklga keltirish)  va yuqori unumli 
mashinalar  bilan  qo`l  mehnatini  almashtirish,  iloji  boricha  vitachka  va  uloqlarni,  qatlamlar  sonini 
kamaytirish; 
    - old bo`lakni adip  bilan  yaxlit  bichib,  gazlamani  kamroq sarflash, ish unumdorligini oshirish 
va buyum sifatini yaxshilash; 
    - bort qirqimlarini va ziyini mahkamlashda yelimli  materiallarni keng qo`llash; 

---

 
122 
   -  bortni ag`darma chok bilan tikish jarayonini mexanizatsiyalashtirish. 
Masalan:  360  kl.  PMZ  yarim  avtomati  bortni  ag`darma  chok  bilan  tikib,  bir  yo`la  uqa  qo`yib, 
qirqimlarini kesadi. 
    -  old  bo`lakni  yelimli  qotirma  bilan  ulamasdan  to`g`ridan  to`g`ri  old  bo`lak  teskari  tomoniga 
tanda ipi yo`nalishiga ximiyaviy pastani yo`l-yo`l surtib turg`unlashtirish.