Informatika 2017 qqalpoq indd

tasıwshı  qurallar  dep  ataladı.

---

12

Informaciyanı  qayta  islew  hám  jetkerip  beriw

Informaciyalardı  qayta islew  degende  bir  informaciya  obyekti 

ústinde  qanday  da  bir  zárúr  ámellerdi  orınlap,  basqa  informaciya 

obyektin  payda  etiw  túsiniledi.  Informaciyalardı  qayta  islew  eki  túrge 

bólinedi:

1)  mazmunın  ózgertiw,  yaǵnıy  jańa  informaciya  alıw  maqsetinde 

informaciyanı  qayta  islew;

2)  informaciyanıń  mazmunın  ózgertpegen  halda  informaciyanı 

onıń  kórinisin  ózgertiw  maqsetinde  qayta  islew.

Kitap  oqıǵanda,  televizor  kórgende  yamasa  sáwbetleskende, 

biz  bárqulla  informaciya  qabıl  etemiz  hám  onı  ózimizge 

kerekli  kóriniste  otkeriw  maqsetinde  qayta  isleymiz.

Insan  ushın  informaciyanı  toplawda  onıń  barlıq  seziw  aǵzaları 

qatnassa,  alıs  aralıqtaǵı  informaciyalardı  toplaw  ushın  bul  jeterli 

emes,  bunıń  ushın  arnawlı  texnikalıq  qurallar  talap  etiledi. 

Sonıń  ushın  da  ázelden  informaciyalar  ústinde  orınlanatuǵın 

tiykargı  ámeller — tóplaw,  qayta  islew  hám  jetkerip  beriw ámellerin 

orınlaw  ushın  adamlardıń  hár  qıylı  qurallarǵa  bolǵan  talabı  ósip 

barǵan  hám  usıǵan  baylanıslı  hár  qıylı  qurılmalar  jaratılıp,  turmısqa 

engizile  baslaǵan.

Informaciyanı  qayta  islew  quralları — bul  insan  tárepinen 

islep  shıǵarılǵan  hár  qıylı  qurılmalar  bolıp  tabıladı.  Olardıń 

ishinde  informaciyanı  qayta  islewdiń  eń  tiykarǵı  hám  nátiy-

jelisi  kompyuter  bolıp  esaplanadı.

Insan  kóshede  baratırıp  svetafor,  háreketleniwshi  transport  qural-

ları,  jol  jaǵdayı  haqqındaǵı  informaciyalardı  alıp,  júdá  tez  qayta  isley-

di  hám  sol  tiykarında  qarar  qabıl  ete  aladı.  Kóshedegi  proceslerdi