Informatsionnie. EXCEL din` tu`rli jag`daylari haqqinda mag`liwmat beretug`in
funktsiyalar.
Diagramma- keste ko`rinisinde berilgen mag`liwmatlardi grafik ko`riniste su`wretlew
usili bolip, onda su`wretlengen mag`liwmat tu`siniwge an`sat bolip g`ana qalmay, jumisti
da tezlestiredi. Bilay alip qarag`anda, ko`p sanlar ha`m sanlar arasindag`i baylanisti
su`wretlewde diagrammanin` roli ju`da` a`hmiyetli. Protsesstin` strukturasi ha`m ondag`i
o`zgerislerdi diagramma ja`rdeminde aniqlaw mu`mkin. Bul na`rseni tek sanlardin` o`zine
qarap aniqlaw ju`da` qiyin. Diagrammalar jumisshi keste «list»lerindegi sanlar tiykarinda
jasaladi. Sonin` ushin da diagramma jasaw (quriw)dan aldin sanlardi payda etiw lazim.
A`dette, diagramma jasaw ushin kerek bolatug`in sanlar birew «list»te yamasa bo`lek
faylda jaylasadi. Uliwma, bul sha`rt emes. Bir g`ana diagramma jasawda iqtiyarli sandag`i
listlardag`i mag`liwmatlardan paydalaniw mu`mkin, tap sonday-aq, iqtiyarli sandag`i
jumisshi kitaplardan da.
EXCEL da jasalg`an diagrammani jaylastiriwdin` eki usili bar:
diagrammani «list»tin` o`zinde jaylastiriw. Bul jag`dayda diagramma usi listtin`
elementi sipatinda qaraladi. Bunday diagrammalar talqilang`an diagrammalar dep ataladi~
jumisshi kitabinin` jan`a «list»inde diagrammani jaylastiriw. Bul jag`dayda «list»te
tek diagramma jaylasip, onda kesteler bolmaydi. !piwayi «list» diagrammali «list»ten sonin`
menen parq qiladi. Eger siz diagrammali «list»ti aktivlestirsen`iz, ol jag`dayda EXCEL
menyusi onin` menen islesiw ushin sa`ykes tu`rde o`zgeredi. Bunday «list»lerdi diagramma
«list»leri dep ataladi.
Diagrammani jaylastiriw protsessine baylanisli bolmag`an halda, oni qa`legenshe
basqariw mu`mkin. Yag`niy ren`in o`zgertiw, ornin jilistiriw, masshtab bo`leklerin
o`zgertiw, tor siziqlarin kiritiw ha`m t.b.
Siz jumisin`izg`a tuwra keletug`in diagrammani ta`jiriybe joli menen tan`lawin`iz
mu`mkin. Eger bul jeterli bolmasa, tu`rli usillar menen diagrammani o`zgertiw, yamasa
og`an tu`sinik, grafik, ob`ektler ha`m b. kiritiw mu`mkin. EXCEL de jasalg`an diagramma
jumis keste «list»indegi mag`liwmatlarg`a baylanisli bolip, mag`liwmatlar o`zgeriwi menen
og`an sa`ykes diagramma da avtomat tu`rde o`zgeredi. Bul EXCEL de diagrammalar
jasawdin` en` a`hmiyetli ta`repi.
Diagrammani to`mendegi ko`rinislerde beriwimizge boladi`
Gistogrammalar.
Siziqliq.
Grafikaliq
Shen`berlik.
Tochkaliq.
Oblastliq.
Do`n`geleklik
Japiraqliq.
Betlik.
Puzirkovaya.
Birjevaya.
Tsilindrlik.
Konusliq.
Piramidaliq.
EXCEL de ha`mmesi bolip 14 tu`rli diagrammalar usinilg`an. Olar mag`liwmatlardi aniq
ha`m tu`sinikli etip ko`rsetiw imkaniyatin beredi.
EXCEL elektron tablitsasinda biz funktsiyalar ha`m olardin` grafikleri u`stinde de islew
mu`mkinshiligine de iyemiz. Biz funktsiyalardin` grafigin jasaw ushin funktsiya analitik
ko`riniste berilgen bolsa, biz argument x ke ma`nis bere otirip, funktsiyanin` ma`nislerin tawip
alamiz yag`niy berilgen analitik usildag`i funktsiyani tablitsaliq usilg`a keltiremiz. Eger bizin`
funktsiyamiz tablitsaliq usilda berilgen bolsa, onda funktsiyanin` ma`nisin bag`ana tu`rinde
tablitsag`a tu`siremiz. Mine usi berilgen ha`m aling`an ma`nisler boyinsha funktsiyani grafikaliq
ko`riniske keltiriw mu`mkin.
Misal ushin biz
y
x
3
4
sin
[- /8; 0] araliqta berilgen funktsiyani alayiq.
Tiykarg`i menyuden Vstavka ni tan`lan`.
Onin` ishki komandalarinin` biri Funktsiyani tan`lan`.
Na`tiyjede ekranda Master Funktsii dialog aynasi payda boladi.
Yamasa instrumentler panelindegi f
x
funktsiya klavishasin mish` ko`rsetkishi ja`rdeminde
tan`lan`.
Na`tiyjede ekranda Master Funktsii dialog aynasi payda boladi.
Biz kategorii bo`liminen matematika i trigonometriya bo`limin tan`laymiz.
Bul matematika i trigonometriya bo`liminde 50 den aslam funktsiyalar bar.
Funktsiyalardan
sin x
ti tan`laymiz.
Ok knopkasin basamiz.
Ekranda biz argument x ke ma`nis beriwimiz kerek bolg`an ayna payda boladi. Biz [- /8;
0] araliqtag`i ma`nislerdi kiritiwimiz kerek. Biz bul jerge - /8 ma`nisti kiritsek, bizge sinustin` -
/8 degi ma`nisin esaplap beredi. Biz bul funktsiyanin` ma`nisin esaplap qoyg`an yacheykag`a
kursordi a`kelip, formulalar qatarina o`zgeris kiritiwimizge boladi.
Solay etip, funktsiyanin` [- /8; 0] araliqtag`i ma`nislerin esaplaymiz.
Bul tabilg`an ma`nislerdi [Shift]+[Strelka] klavishalari arqali yamasa mish` arqali boyap
alamiz.
Tiykarg`i menyudin` Vstavka bo`limin tan`laymiz.
Bunnan Diagramma punktin tan`lap alin` yamasa instrumentler panelindegi Master
diagrammi di tan`lap alin`.
Na`tiyjede ekranda Master Diagramm (shag 1 i 4) aynasi payda boladi. Bunda
standart ha`m standart emes diagrammalar bar. Standart diagrammada 14 tu`rli diagramma
bar.
Bizge kereklisi grafikti tan`laymiz.
Berilgen grafiklerden bizge kereklisin tan`lap ha`m
Ok knopkasin basamiz.
Bul knopkani basqan son` ekranda grafiktin` u`lgisi payda boladi. Bunda grafikti qatar
yamasa bag`ana boyinsha jaylastiriw mu`mkinshiligine iyemiz.
Kerekli parametrlerdi tan`lap Dalee knopkasin basamiz.
Bunnan son` ekranda master diagramm (shag q i n`) dialog aynasi payda boladi. Bul
aynada bir qansha parametrlerdi ornatiw mu`mkinshiligine iyemiz. Atap aytqanda grafikke at
qoyiw, x,6,z ko`sherlerin belgilew, x,u,z ko`sherlerin ornatiw ha`m alip taslaw, olardin`
jaylasiwin ko`riw, grafigimizdin` qaysi tochkalardan o`tetug`inlig`in, sol tochkalardag`i
ma`nisleri menen ko`riw, Element legendani joqarig`a yamasa to`menge, on` ta`repke yamasa
shep ta`repke qoyiwg`a boladi.
Biz bunda da qa`legen parametrlerimizdi ornatip, Dalee knopkasin basamiz.
Ekranda Master Diagramm (shag n` i n`) ayna payda boladi. Biz bunda grafikti qaysi betke
jaylastiriwimiz kerekligin yamasa bizge kerek bolmag`an grafiklerdi alip taslaw
mu`mkinshiligine iyemiz.
Kerekli parametrlerdi ornatip, Gotovo knopkasin basin`. Na`tiyjede bizge kerek bolg`an
grafik ekranda payda boladi.
Biz bul grafikti qa`legen ornimizg`a jaylastiriwimizg`a, u`lkeytip ha`m kishireytiwimizge
boladi.
Sonday-aq, grafiktin` ha`m stenlerinin` de ren`lerin o`zgertiwimizge boladi. Payda bolg`an
grafigimiz to`mendegi ko`riniste boladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |