ОС турлари. ОСлар фойдаланувчига кўрсатилган интерфейс турлари бўйича
синфларга ажратилади. Лекин бу ажратиш (қатий) эмас ва синфлар ўзаро кесишиши
мумкин. қуйида маьлум бир шартлар (критериялар) бўйича операцион тизимлари
синфларга ажратиш келтирилган.
Критерия
1-синф
2-синф
1
Мулоқат тури бўйича Пакетли қайта ишлаш
тизими
Диологли тизим
2
Фойдаланувчилар
сони бўйича
Бир программали тизим Мультипрограммалик
тизим
Мультипроцессорлик
тизим
Бир программали тизимларда фақат бита фойдаланувчи ишлаши мумкин. Бу ҳол
ресурслар чекланганлигидан келиб чиқади. Мультипрограмма тизимида бир вақтда бир
неча фойдаланувчи масалалари ечилиши мумкин. Масалалар бир-бирига халақит
бермаслиги учун ўзининг операцион қобиғини яратади. Мультипроцессорли тизимларда
биттидан ортиқ процессор ишлатилади. Пакетли қайта ишлаш тизимларида топшириқ
маьлумот (берилганлар) ташувчиларида ёзилган (дискларда) бошқарув операторлари
кетма-кетлиги сифатида келади ва дискларни алмаштириш каби ишлардан ташқари,
прграммани ўқиш ва божариш ОС ўз зиммасига олади. Диалог ёки интерактив режимда
фойдаланувчиларнинг мурожат вақти тақсимоти тизимлари орқали таьминланади. ОСда
фойдаланувчи томонидан берилган ҳар бир буйруқ, у киритилган захоти бажарилади.
Ташқи қурилмалардан келаётган сигналларни қайта ишлаш ва тезда жавоб бериш учун
реал вақт тизимларидан фойдаланилади.
Фойдаланувчи интерфейси. ОС томонидан бериладиган интерфейс турли тоифа
одамларга ЭХМ билан мулоқатни ўнғай қилишга қаратилган. Фойдаланувчи учун
буйруқлар тили мавжуд бўлиб, унинг энг соддаси менюдир. Мураккаб тизимларда ОС
мулоқатнинг бир неча тури бўлиши мумкин. Мутахассис бўлмаган фойдаланувчиларга
ЭҲМда ишлаш учун сода буйруқлар тили яратилган. Мутахассис программа тузувчилар
учун масалаларни бошқариш тили деб номланувчи кучли ва мураккаб тил мавжуд.
Булардан ташқари операторлар учун махсус тиллар мавжуд бўлиб, улар бу орқали
масалалар бажарилишини тўхтатиш, ҳолатини аниқлаши ва ташқи таьсирларни
бошқаришлари мумкин. ОС ва фойдаланувчи интерфейсини қўллаш учун ОС стандарт
сервис программаларига эга бўлиши керак. Масалан, ШЭХМ да клавиатурадан ўқиш,
маълумотларни экранга чиқариш программалари, мураккаб ЭХМларда масофадаги
терминал ишини таьминлаш, чоп қилиш қурилмасини бошқариш, локал тармоқ ва ЭХМ
лар ўртасидаги боғланишни таьминлаш программалари.