Biokimyo pmd

Siydikning patologik tarkibiy qismlari – keng foydalaniladigan

«siydikni patologik tarkibiy qismlari» tushunchasi shartli bo‘lib, siydik

patologik tarkibiy qismi sifatida ko‘riladigan ko‘pchilik birikmalar, ko‘p

bo‘lmagan miqdorda bo‘lsa ham, me’yoriy siydikda doimo bo‘ladilar.

Boshqacha qilib aytganda, so‘z analitik aniqlanadigan miqdorda

uchramaydigan moddalar haqida ketyapti. Bularga avvalambor oqsil,

glyukoza, atseton (keton) tanachalari, o‘t va qon pigmentlari kiradi.

Oqsil – me’yoriy odam siydigida juda kam miqdorda oqsil bo‘lib,

uning borligini odatda, sifat reaksiyalari bilan aniqlab bo‘lmaydi. Qator

kasalliklarda, ayniqsa, buyrak kasalliklarida, siydikning oqsil miqdori

keskin ortishi mumkin (proteinuriya). Qon zardobi oqsillari, shuningdek

ma’lum darajada buyrak to‘qimasi oqsillari siydik oqsilining manbai

bo‘lishi mumkin.

Proteinuriyalar 2 ta katta guruhga bo‘linadi: buyrak va buyrakdan

tashqari. Buyrak proteinuriyalari oqsillar (asosan qon plazmasi oqsillari)

siydikka nefronni organik jarohatlanishi, buyrak filtri teshiklari

---

431

o‘lchamini ortishi, shuningdek koptokchalarda qon oqimi pasayishi

natijasida vujudga keladi. Buyrakdan tashqari proteinuriya siydik

yo‘llari yoki prostata bezini jarohatlanishiga bog‘liqdir.

Klinik amaliyotda ko‘p qo‘llanilaniladigan «albuminuriya» iborasi

(siydikda oqsil aniqlanganda) noto‘g‘ridir, chunki siydik bilan nafaqat

albumin, balki globulinlar ham ajraladi. Masalan: nefrozlarda siydikdagi

oqsilni umumiy miqdori 26 g/l gacha bo‘lishi mumkin, bunda albuminlar

konsentratsiyasi 12 g/l, globulinlar esa – 14 g/l.

Odam siydigidagi qator fermentlar faolligini aniqlash mumkin:

lipaza, ribonukleaza, LDG, aminotransferaza, urokinaza, fosfataza, 

α–

amilaza, leytsinaminopeptidaza va boshqalar. 

α–amilaza va ba’zi boshqa

fermentlardan tashqari fermentlar faolligini aniqlashni asosiy

qiyinchiliklari siydikning quyuqlanishi va bunda ferment faolligini

ingibirlashdan muhofaza qilishga bog‘liqdir.