O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

G. Тerrorizm 
(Jinoyat kodeksining 155-moddasi) 
  
Xalqaro  huquqda  terrorizmga  qarshi  bir  qator  konvensiyalar,  jumladan,  Madrid  konvensiyasi  (1934), 
Yevropa konvensiyasi (1977), Тerrorizmning oldini olish bo‘yicha (1987) va boshqa konvensiyalar mavjud.  
Тerrorizmning obyekti jamoatchilikning jamiyatda xavfsiz yashash shart-sharoitlarni ta’minlash bo‘yicha 
jamoat  xavfsizligi  hisoblanadi.  Тerrorizm  tufayli  odamlarning  hayoti  yoki  sog‘lig‘iga,  hokimiyat  va 
boshqaruv organlarining normal faoliyatiga, jamoat tartibiga ziyon yetkazilishi mumkin.  
Obyektiv tomondan Jinoyat kodeksining 155-moddasi, 1-qismida nazarda tutilgan jinoyat davlat organlari 
yoki  xalqaro  tashkilotlar  tomonidan  qaror  qabul  qilinishiga  ta’sir  ko‘rsatish  maqsadida,  xalqaro 
munosabatlarni,  hududiy  birlikni  buzish,  davlat  xavfsizligiga  tahdid  solish,  qurolli  mojarolarni  keltirib 
chiqarish,  aholini  qo‘rqitish,  jamiyatdagi  siyosiy  vaziyatni  beqarorlashtirish  maqsadida  sodir  etilgan 
harakatlarda namoyon bo‘ladi. 
Тerrorizm: 
 
1) portlash yoki o‘t qo‘yish; 

---

2) o‘ldirish yoki zo‘rlik ishlatish; 
3) mol-mulkni bosib olish yoxud qo‘lda tutib turish yoki shaxsni garov sifatida ushlab turish; 
4) xalqaro himoya ostida bo‘lgan chet el davlatlar vakolatxonalari yoki xalqaro tashkilotlarning xizmat, 
uy-joy binolariga hujum qilish kabi harakatlarni sodir etishdan iborat bo‘lishi mumkin. 
 
O‘ldirish yoki zo‘rlik ishlatish bilan qo‘rqitish turli usullar, harakatlar yordamida  qotillik sodir etish yoki 
zo‘rlik ishlatish ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. 
Aybdorning  qilmishlari  Jinoyat  kodeksining  155-moddasi,  1-qismi  bo‘yicha  o‘ldirish  yoki  zo‘rlik 
ishlatish bilan qo‘rqitish belgilarining mavjudligiga ko‘ra kvalifikatsiya qilinganida Jinoyat kodeksining 112-
moddasi (o‘ldirish yoki zo‘rlik ishlatish bilan qo‘rqitish) bilan qo‘shimcha kvalifikatsiya qilinmaydi. 
Mol-mulkni  egallab  olish  deganda,  o‘zganing  mulkini  qonunga  xilof  ravishda  egallab  olishni  tushunish 
lozim, bunda uning egasiga qaytarib berilishi jinoyat subyektining davlat, xalqaro tashkilotlar, jismoniy yoki 
yuridik shaxslar oldiga qo‘ygan talablarining bajarilishiga bog‘liq. 
Mol-mulkni  egallab  olish  yashirin,  zo‘rlik  ishlatib  yoki  ishlatmasdan  amalga  oshirilishi  mumkin.  Mol-
mulkni  ushlab turish –  uning  qonuniy  egasiga  qaytarilishiga  to‘sqinlik  qilish.  Shaxsni  garov  sifatida ushlab 
turish deganda, g‘ayriqonuniy ravishda zo‘rlik ishlatib, insonni erkin yurishidan mahrum etish tushuniladi. 
Xalqaro  himoya  ostida  bo‘lgan  chet  el  davlatlari  vakolatxonalari  yoki  xalqaro  tashkilotlarning  xizmat 
binolariga,  ularga  qarashli  yoki  ular  ijaraga  olgan  uy-joy  binolariga  hujum  qilish  deganda,  jamoat 
xavfsizligiga tahdid soluvchi qonunga xilof ravishda zo‘rlik ishlatib qo‘qqisdan qilingan harakat tushuniladi. 
Тerrorizm  ko‘pchilik  holatlarda  portlatish,  o‘t  qo‘yish  yoki  boshqa  harakatlarni  sodir  etish  yo‘li  bilan 
insonlarning  hayotiga  tahdid  solish,  ancha  miqdordagi  mulkiy  ziyonni  keltirib  chiqarishi  yoxud  boshqa 
ijtimoiy xavfli oqibatlar keltirib chiqarishi, yoki yuqoridagi harakatlarni amalga oshirib qo‘rqitish bilan sodir 
etiladi. 
Jinoyat kodeksining 155-moddasi, 1-qismida nazarda tutilgan qilmish ushbu qonunning dispozitsiyasida 
nazarda tutilgan harakatlardan birortasi sodir etilgan paytdan boshlab tamom bo‘lgan hisoblanadi. 
Subyektiv  tomondan  terrorizm  faqat  to‘g‘ri  qasddan  sodir  etilishi  mumkin.  Subyektiv  tomon  uchun 
jinoyatning  maqsadi  zaruriy  belgi  bo‘lib  hisoblanadi.  Тerrorizmni  sodir  etishdan  maqsad  xalqaro 
munosabatlarni  chigallashtirish,  urush  chiqarish  uchun  ig‘vo  qilish  yoki  O‘zbekiston  Respublikasidagi 
vaziyatni beqarorlashtirishdir. 
16 yoshga to‘lgan, Respublika fuqarosi, chet el fuqarosi yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxs ham terrorizm 
jinoyatining subyekti bo‘lishi mumkin. 
Jinoyat kodeksining 155-moddasi, 2-qismida javobgarlik belgilangan qilmishning obyektiv tomoni davlat 
yo jamoat arbobi yoki davlat organi vakiliga ularning davlat yoki ijtimoiy faoliyatlari bilan bog‘liq bo‘lgan 
jamiyatdagi barqaror vaziyatni ishdan chiqarish yoki davlat organlari tomonidan qaror qabul qilinishiga ta’sir 
ko‘rsatish yoxud ularning siyosiy yoki boshqa ijtimoiy faoliyatiga qarshilik ko‘rsatish maqsadida:  
 
1) ularning hayotiga suiqasd qilishda;  
2) ularga tan jarohati yetkazishda ifodalanadi. 
 
Тerrorizmni  sodir  etish  natijasida  badanga  shikast  yetkazish  deganda,  davlat  yoki  jamoat  arbobi  yoxud 
hokimiyat  vakilining  davlat  yoki  jamoatchilik  faoliyatini  olib  borishi  munosabati  bilan  uning  badaniga  har 
qanday og‘irlikdagi (yengil, o‘rtacha og‘ir yoki og‘ir) shikast yetkazish tushuniladi. 
Тan  jarohati  davlat  yoki  jamoat  arbobiga  yoxud  hokimiyat  vakiliga  aynan  uning  davlat  yoki  jamoat 
faoliyati  munosabati  bilan  bog‘liq  holda  yetkazilgan  bo‘lishi  kerak.  Agar  ko‘rsatib  o‘tilgan  shaxslarning 
sog‘lig‘iga zarar ularning faoliyati munosabati bilan emas, balki boshqa holatlarda yetkazilgan bo‘lsa, unda 
mazkur  jinoyat  tarkibi  bo‘lmaydi  va  aybdorning  harakatlarini  shaxsga  qarshi  jinoyat,  deb  kvalifikatsiya 
qilinadi. 
Agar  davlat  yoki  jamoat  arbobi  yoxud  hokimiyat  vakilining  hayotiga  suiqasd  qilingan  yoxud  uning 
sog‘lig‘iga shikast yetkazilgan bo‘lsa, Jinoyat kodeksining 155-moddasi, 2-qismida nazarda tutilgan jinoyat 
tamom  bo‘lgan,  deb  hisoblanadi.  Jinoyat  kodeksining  155-moddasi,  2-qismida  javobgarlik  belgilangan  qil-
mishning  subyektiv  tomoni  uchun  maqsad  –  vaziyatni  beqarorlashtirish  yoki  davlat  organlari  tomonidan 

---

qarorlar qabul qilinishiga ta’sir ko‘rsatish yoxud siyosiy yoki boshqa jamoatchilik faoliyatiga to‘sqinlik qilish 
shartining mavjudligi zaruriy belgidir. 
Agar tahlil qilinayotgan moddaning birinchi yoki ikkinchi qismida nazarda tutilgan harakatlar: 
 
1) odam o‘lishiga; 
2) boshqa og‘ir oqibatlarning kelib chiqishiga sabab bo‘lsa, aybdorning qilmishi Jinoyat kodeksining 155-
moddasi, 3-qismi bilan kvalifikatsiya qilinadi. 
Тerrorizm  jinoyatining  sodir  etilishi  Jinoyat  kodeksining  97-moddasi  (qasddan  odam  o‘ldirish)  bilan 
qo‘shimcha  ravishda  kvalifikatsiya  qilinmaydi,  balki  odam  o‘ldirish  jinoyatini  ham  ko‘rib  chiqilayotgan 
modda qamrab oladi. 
Тerrorizmni tayyorlashda ishtirok etgan shaxs: 
 

agar  u  hokimiyat  organlariga  o‘z  vaqtida  xabar  berish  va  boshqa  usul  bilan  og‘ir  oqibatlar  yuzaga 
kelishining hamda terrorchilar maqsadlari amalga oshirilishining oldini olishga faol ko‘maklashgan bo‘lsa; 

harakatlarida jinoyatning boshqa tarkibi bo‘lmagan hollarda jinoiy javobgarlikdan ozod etiladi (Jinoyat 
kodeksining 155-moddasi, 4-qismi). 
 
Тerrorizm  natijasida  boshqa  og‘ir  oqibatlarning  kelib  chiqishi  deganda,  ko‘plab  odamlarga  og‘ir  tan 
jarohati  yetkazilishi,  binolar  va  inshootlarning  vayron  qilinishi  yoki  yo‘q  qilib  tashlanishi,  davlatlar 
o‘rtasidagi munosabatlarning chigallashtirilishi yoki to‘xtatilishi, muhim siyosiy va iqtisodiy ahamiyatga ega 
muzokaralarning  uzilib  qolishi,  vaziyatning  beqarorlashuvini,  aholi  punktlaridagi  hayotiy  muhim 
obyektlarning yo‘q qilinishi va shu kabilarni tushunish lozim.