O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat univеrsitеti

Ikkinchisi,  XX  asr  boshlaridagi  ma’rifatparvar  pedagog  va  adiblar  Saidrasul 
Aziziy,  Munavvarqori  Abdurashidxonov,  Abdulla  Avloniy,  Hamza  Hakimzoda 
Niyoziy,  Mahmudxo‘ja  Behbudiy,  Sadriddin  Ayniy,  Abdurauf  Fitrat,  Elbek  va 
boshqa  o‘nlab  ziyolilarning  “usuli  jadid”  maktablarida  tahsil  oluvchi  o‘zbek 
o‘quvchilari uchun yaratgan  ellikdan ortiq alifbo va o‘qish kitoblari bu jarayonni 
yuzaga chiqishiga asos bo‘ldi. Bu darsliklar avvalo, bolalarbop maxsus asarlar ijod 
etish  an’anasini  boshlab  berganligi  bilan  diqqatga  sazovor.  Negaki, xalq  bolalarini 
ma’rifatli qilishni ko‘zlab ochilgan yangi usuldagi  maktablar uchun o‘zlari tuzgan 
“Kitobat  ut-atfol”  (Behbudiy),  “Birinchi  muallim”,  “Ikkinchi  muallim”,  “Turkiy 
guliston  yoxud  axloq”  ,  “Maktab  gulistoni”  (Avloniy)  “Yengil  adabiyot”,  “Qiroat 
kitobi”,  “O‘qish  kitobi”,(Hamza),  “Tahsib  us-sibyon”  (“Bolalar  tarbiyasi”),  “Qiz 
bola  yoki  Xolida”  (S.Ayniy),  “O‘qu”(Fitrat)  singari  darsliklarda  hayotiy 
voqelikning  badiiy  ifodasida  bolalarning  yosh  xususiyatiga  alohida  e’tibor 
qaratiladi.  Bu  haqda  adabiyotshunos  olim  R.Barakayev  kengqamrovli  ma’lumot 
beradi.
16
 Bundan  tashqari,  mustaqillik  yillarida  B.Qosimov,  O.Sharafiddinov, 
N.Karimov, Sh.Rizayev, H.Boltaboyev singari yetuk adabiyotshunos olimlar hamda 
yosh tadqiqotchilar tomonidan jadid adiblarining faoliyati teran tadqiq etildi. Milliy 
uyg‘onish, millatning o‘zligini anglash jarayoni mazkur davr adabiyotining ruhi va 
mazmunini  tashkil  qilganidek,  o‘zbek  bolalar  adabiyotining  rasman  qaror  topishi 
ham umumadabiy hodisaning yangi bir qirrasi sifatida maydonga keldi.