23
She’rda inson umrining ikki qarama-qarshi qutblari – keksalik va yoshlik
yuzma-yuz kelgan. Shoir keksalikni dastlab, zohiriy jihatlarinigina bola tasavvuri
orqali aks ettiradi. Bu kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarga xos bo‘lgan uyquni
yaxshi ko‘rish, arifmetik misol va masalalardan xunob bo‘lish, shumtakaliklari
uchun dakki yeyaverish kabilar bilan muvoziy qo‘llanib, tasvirdagi aniqlikni
ta’minlay olgan. Bobo o‘ylari orqali esa umr poyonidagi botiniy kechinmalar,
qarilikning o‘ziga yarasha tashvishlari his qilinadi. Yosh kitobxon bobo va nevara
xayolidan ogoh bo‘lgach, keksalarni ko‘proq e’zozlash zarurligi, haqiqiy baxtiyorlik
esa yoshlikda ekani, “bosh qashlab” o‘tirmay, bilim olish, izlanish zarurligini
anglaydilar.
Umuman, kichik yoshdagi o‘quvchilarni ham davr taraqqiyotining barcha
muammolari, mavzulari qiziqtiradi. 8-11 yoshli bolalar, xalq nasri va adabiy
ertaklar, tabiat, Vatan, vatanparvarlik, ota-onaga muhabbat, axloq-odob va kitob
o‘qishga da’vat ruhidagi asarlar bilan birga, insonni teranroq o‘rganishga oid she’r
va hikoyalarni katta qiziqish bilan o‘qiydilar. Binobarin, o‘zbek bolalar adabiyoti
tarixida kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar kitobxonligini G‘.G‘ulom, H.Olimjon,
S.Jo‘ra, Z.Diyor, Q.Muhammadiy, Sh.Sa’dulla, I.Muslim, A.Rahmat, Q. Hikmat,
P.Mo‘min, T.Adashboyev, M.A’zam, A.Obidjon va boshqalarning quvnoq she’r va
qo‘shiqlari, dostonlari va she’riy ertaklari; H. Nazir, X.To‘xtaboyev, N.Fozilov,
M.Osim,
T.Malik,
H.Shayxov,
S.Barnoyev,
F.Musajon,
O.Husanov
va
boshqalarning hikoya, qissa hamda romanlari tashkil etib keldi. Istiqlolga erishgach,
bu yoshdagi kitobxonlarga, ayniqsa, vatanparvarlik va Vatan tarixi haqidagi badiiy
asarlar behad zarurligi, xorijdagi tengqurlari hayoti haqidagi asarlar ham alohida
qiziqish uyg‘otishi yaqqolroq anglandi. Bu jihatdan ham o`zbek bolalar adabiyoti
namunalari hisoblangan “Qonli barmoqlar”, “Zafar va Zahro” (Oybek), “Dunyo
bolalari” (A.Muxtor), “Afg‘on hikoyalari” (S.Barnoyev) qatorida mashhur italyan
bolalar adibi Janni Rodarining “Chipollinoning boshidan kechirganlari”, “Jelsomino
yolg‘onchilar mamlakatida”, “Muzqaymoqdan qurilgan shahar”, shved bolalar
adibasi Astrid Lindgrenning “Mittivoy va tomda yashovchi Karlson haqida ikki
qissa”, polyak adibi Yanush Korchakning “Qirol Matiush birinchi”, shuningdek,
qardosh xalqlar bolalar adabiyotlarining eng sara namunalari alohida qimmat kasb
etadi. Bu xildagi asarlar bolalarning olam va odam haqidagi bilimlarini
rivojlantiradi, lug‘at boyligini oshiradi, dunyoqarashining shakllanishiga, insoniy
fazilat tarkib topishiga, shaxs xarakterining toblanishiga ta’sir ko‘rsatadi, nihoyat,
badiiy adabiyot ular uchun chinakam “hayot darsligi”ga aylana boradi.
Do'stlaringiz bilan baham: