Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

11.3. Byudjet defitsiti va uni moliyalashtirish 
Iqtisodiyotning o’rnatilgan barqarorligi darajasi davriy byudjet taqchilligi va 
ortiqchaligi  miqdorlariga bog’liq.  Davriy  taqchillik  (ortiqchalik)  iqtisodiy  faollik 
pasayishi (oshishi) sharoitida soliq tushumlarining avtomatik kamayishi (oshishi) 
va  davlat  xarajatlarining  avtomatik  oshishi  (kamayishi)  natijasida  yuzaga 
keladigan davlat byudjeti taqchilligi (ortiqchaligi)dir. 
Davriy  pasayish  bosqichida  soliqlar  avtomatik  pasayishi,  davlat 
transfertlarining oshishi natijasida byudjet taqchilligi kelib chiqadi. 
Davriy  yuksalish  bosqichida  soliqlar  avtomatik  ko’payishi  va  davlat 
xarajatlarining kamayishi natijasida byudjet ortiqchaligi paydo bo’ladi. 
Davlat  xarajatlari  o’zgarmas  bo’lgan  sharoitda  ham  byudjet  taqchilligi  va 
ortiqchaligi  mavjud bo’lishi  mumkin.  Davriy taqchillik va ortiqchalik miqdorlari 
soliq va byudjet funktsiyalari grafiklarining «tikligiga» bog’liq. Soliq funktsiyasi T 
ning  egilish  burchagi  miqdori  chegaraviy  soliq  stavkasiga  t  ga  bog’liq.  t  qancha 
yuqori  bo’lsa,  T  chizig’i  shuncha  tikroq,  γ  qancha  pastda  bo’lsa,  G  chizig’i  ham 
shuncha  tik  bo’ladi.  Bu  esa  iqtisodiyotning  o’rnatilgan  barqarorligi  darajasini 

---

 
108 
 
oshiradi.  Ammo  iqtisodiy  o’sishning  ta’minlash  vazifasi  T  va  G  chiziqlarini 
yotiqroq bo’lishini taqozo etadi.