О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Zurmala minorasi Hozirgi Termiz shahridan 10 kilometr chamasi narida, Amudaryo 
shimolga tomon keskin buriladigan erda eski Termiz xarobasi saqlanib qolgan. Ana shu erda 
Zup^ala nomi bilan ataladigan 12 metrli minora qad ko`tarib turibdi. Garchi minora xarob bo`lib 
ketgan bo`lsada, u mahobatlidir. A`lo sifatli g`ishtdan tiklangan minoraning poydevori nihoyatda 
mustahkam ishlangan.
 
Minoraning tashqi tomoniga aylanma zinapoya ishlangan bo`lib, ichki tomonida qop-
qorong`i yo`lak bor. Zurmala minorasi eski Termiz bilan deyarli tengdosh milodimizning 
dastlabki asrlarida bunyod etilgan. Zurmala minorasi budda diniga topinganlar tomonidan 
qurilgan bo`lib, uni balog`at uyi deb atashgan.
 
Termiz milodimizning dastlabki asrlarida asosiy yadrosi Baqtriya hisoblangan Kushon 
podsholigi tarkibiga kirgan. Ana shu vaqtda shahar obod bo`lgan. Kushon davridan boshlab 
Surxondaryoning hozirgi hududiga buddizm kirib kela boshlagan. Bu erga buddiy missionerlari 
kelib saroylar, butxonalar qurganlar.
 
Qirqqiz qasri Termiz shahridan olti kilometr naridagi «Namuna» kolxozi hududida 
joylashgan qadi-miy Qirqqiz qasri xarobalari haybatli ko`rinishi bilan kishi e`tiborini o`ziga 
tortadi. Bu yodgorlik XVIII  asr o`zbek xalq eposi bilan bog`langan. «Qirqqiz» —  bu podshoh 
Guloyim va uning qirqta kanizagi haqidagi ertakdir. Qirqqiz qasri qal`ani eslatsada, lekin aslida 
yirik feodalning qasri bo`lgan. Ikki qavatli qasr IX  asrda bunyod etilgan bo`lib, karvonlar o`ta 
turib, bu erda dam olganlar, yozning jazirama issig`ida shu joyda jon saqlaganlar. Qasr an`anaviy 
SHarq me`morchiligi uslubida qurilgan. Bu yodgorlikda arablargacha bo`lgan o`rta  Osiyoga xos 
me`morchilik maktabining uslubi ko`zga yaqqol tashlanib turadi. Kasr dushmanning har qanday 
hujumidan, ayniqsa feodallarning o`zaro urushlaridan himoya qilishga moslab qurilgan.
 
Qirqqiz qasri inson hunarmandchiligi san`ati namunasi bo`lib, oddiy tuproq —  loydan 
yaratilgan bu koshona ijodkorlarining, me`morlarining nomi ma`lum emas. Oradan ko`p yillar 
o`tdi. Qasr xarobaga aylandi. Ammo Qirqqiz qasri IX asrning noyob inshooti sifatida savlat 
to`kib turibdi.