Microsoft Word ernest xeminguey chol va dengiz lot ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

17

Tirnoqdakkina qush shimol tomondan qayiqqa yaqinlashdi. U suv betida pasayib uchardi. Chol 

uning nihoyatda holdan toyganini ko‘rdi. 

Qush nafas rostlash uchun qayiqning quyrug‘iga qo‘ndi. Keyin u cholning boshi ustida aylanib 

uchdi-da, o‘zi uchun qulayroq bo‘lgan chilvir ustiga qo‘nib oldi. 

— Yoshing nechada?—deb undan so‘radi chol.—Hoyna-hoy, bu sening birinchi sayohatingdir? 

Qush javob o‘rniga cholga qaradi. U juda ham charchagan edi, hatto chilvir o‘zini ko‘taradimi, 

yo‘qmi, shunga ham qarab o‘tirmadi, murg‘ak panjalari bilan uni changallab olgancha, chayqalibgina 

turardi, xolos. 

— Qo‘rqma, kalava mahkam tortilgan,—deb uni yupatdi chol.—Hatto haddan ziyod mahkam. 

Sokin tunda sen bu qadar holdan toymasliging kerak edi. Eh, endigi qushlar, endigi qushlar! 

«Lochinlar bo‘lsa-chi,— deb o‘yladi u,— dengizning har qarichida sizlarning tumshug‘ingiz 

tagidan chiqib qolishi mumkin». Ammo buni qushga aytib o‘tirmadi, aytganda ham, u baribir tushunib 

yetarmidi. Hechqisi yo‘q, o‘zi tezda lochinning nimaligini bilib oladi. 

— Yaxshilab dam olgin, mitti qush,— dedi u.— Keyin sohilga qarab uchgin, har bir odam, qush va 

baliq singari sen ham chinakamiga hayot uchun qattiq turib kurashgin.  

Qush bilan bo‘lgan bu suhbat o‘ziga andak madad berganday bo‘ldi. Chunki tuni bilan yelkasining 

akashagi chiqqan va u endi rosmana zirqirab og‘rib turardi. 

— Agar xohishing bo‘lsa, qush, men bilan yana picha birga bo‘l,— dedi u.— Nima qilayki, 

shabada g‘imirlab qolgan bo‘lsa ham, yelkan o‘rnatib, seni qirg‘oqqa olib borib qo‘yolmayman. Bu 

yerda esa do‘stim ham bor. Uni tashlab ketolmayman. 

Xuddi shu onda baliq to‘satdan qattiq yulqindi va cholni qayiq quyrug‘iga yumalatdi; agar u qo‘li 

bilan bortga tayanab qolmaganda, chilvirni bo‘shatmaganda, baliq uni ilashtirib ketishi ham hech gap 

emas edi. 

Chilvir yulqingan paytda qush uchib ketgan edi. Uning qanday g‘oyib bo‘lganini chol hatto 

payqamay qoldi. U kalavani o‘ng qo‘li bilan paypaslab ko‘rganida, qo‘lidan qon oqayotganini ko‘rdi. 

— Baliqning ham joni rosa qiynalgandir,— dedi u o‘ziga-o‘zi va baliqni boshqa tomonga burib 

bo‘lmasmikin degan niyatda, chilvirni aldab tortdi. Oxiriga-cha tortib bo‘lgach, avvalgi holatida tek 

qotdi. 

— Mazang qochyaptimi, baliq?— deb so‘radi u.— Xudoyim ko‘rib turibdi, menga ham oson emas. 

Kim bilan bo‘lmasin juda ham gaplashgisi keldi. Atrofga alanglab qushni izladi. Ammo undan 

nom-nishon ham qolmagan edi. 

«Darrov ketib ham qolibsan,— deb o‘yladi chol. Ammo sen ketgan yoqda shamol xiylagina 

kuchliroq va u to sohilga dovur esib boradi. Bir siltashda baliqqa o‘zimni yarador qilishga yo‘l qo‘yib 

berganimni qara-ya? Rostdan ham, juda merov bo‘lib qopman. Yoki bo‘lmasa, shunday o‘zim, qushga 

mahliyo bo‘lib, faqat u to‘g‘rida o‘ylab qolgandirman? Endi men mana bu haqda o‘ylayman va mador 

bo‘lsin deb, tunetsni tamaddi qilib olaman». 

— Afsus, yonimda bola ham yo‘q, tuz ham yo‘q,—dedi o‘ o‘ziga-o‘zi. 

U baliqning og‘irligini chap yelkasiga olib, ohista cho‘kkaladi-da, qo‘lini yuvdi, uni bir muddat suv 

ichida tutib turarkan, yoyilib borayotgan qon izi hamda o‘tkin-chi oqimning qo‘lni yalab, aylanib 

o‘tishini kuzatdi. 

— Baliq boyagidan xiyla sekin suzyapti,— dedi u. Chol sho‘r suvda qo‘lini uzoqroq tutib turishni 

istardi-yu, ammo baliq yana tortqilab qoladimi, deb qo‘rqdi: shuning uchun ham u o‘rnidan turib, 

chilvirni yelkasi bilan tortibroq qo‘ydi va qo‘lini oftobga tutdi. Chilvir qo‘lning bor-yo‘g‘i birgina, 

ammo xuddi ishga eng asqatadigan yumshoq joyini tilib ketgan edi. Ish dolzarbga kelishda qo‘li hali 

toza ham kerak bo‘lishini chol tushunar, kelib-kelib, boshdanoq uning dardisar bo‘lib qolganligidan 

g‘ijinardi. 

— Endi,— dedi u qo‘li qurigach,— tunetsni yeb olishim kerak.— Uni bu yoqqa changak bilan 

tortib ololaman, kiftini keltirib qorin to‘ydirish ham qo‘limdai keladi. 

---

Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)