Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

 Ko‘rgazmalilik 
metodlari. 
Ta’lim 
sifati 
va 
samaradorligini  ta’minlashda  ko‘rgazmali  metodlar  ham 
alohida ahamiyatga ega.  
Inson  miyasining  30  foiz  hajmini  ko‘rishni,  faqat  3 
foizigina  eshitishni  ta’minlovchi  neyronlar  tashkil  yetadi. 

---

- 45 - 
 
Pedagogik-psixologik  yo‘nalishda  olib  borilgan  tadqiqotlar 
natijalaridan 
ma’lum 
bo‘ladiki, 
shaxs 
tomonidan 
o‘zlashtirilayotgan  bilimlarning  85  foizi  ko‘rish  retseptorlari 
yordamida  o‘zlashtiriladi.  Demak,  o‘zbek  xalqi  tomonidan 
ko‘p  bora  qo‘llaniladigan  «Yuz  marta  eshitgandan  bir  marta 
ko‘rgan  yaxshi»  maqoli  ilmiy  asosga  ega  ekan.  Bu  guruh 
metodlar  harakatga  o‘rgatish  jarayonida  keng  qo‘llaniladi 
Ularning aniq vazifasi bolalarni o‘rganilayotgan harakatlar  va 
ularni  amalga  oshirish  yo‘llari  haqida  tavavvurlarga  ega 
qilishdan  iboratdir.  Shu  sababli  harakat  faoliyatini  ko‘rish, 
eshitish  hamda  harakat  analizatorlari  orqali  qabul  qilish 
harakatga o‘rgatish jarayonini samarali va qiziqarli kechishini 
ta’minlaydi.  Jismoniy  tarbiyada  quyidagi  ko‘rgazmalilik 
metodlari qo‘llaniladi: 
1.  Bevosita  ko‘rgazmalilik-  mashqlarning  o‘qituvchi-
murabbiy 
tomonidan 
bevosita 
ko‘rsatilishi. 
Shug‘ul-
lanuvchilarda  mashq  texnikasi  haqida  to‘g‘ri,  aniq  tasavvur 
hosil  qilishga  mo‘ljallangan  bo‘lib,  ko‘pincha  yosh  bolalarda 
murabbiyga  taqlid  asosida  amalga  oshiriladi.  Ko‘r-ko‘rona, 
mexanik  taqlid  amalga  oshirilmasligi  uchun,  ushbu  metod 
og‘zaki bayon metodlari bilan uyg‘unlikda amalga oshiriladi.  
2. 
Namoyish 
metodi 
sxema, 
grafik, 
foto, 
videomateriallarni  namoyish  qilish  orqali  ma’lum  vazifalarni 
hal  etish.  O‘rganilayotgan  harakat  haqidagitasavvurlarni 
chuqurlashtirish, 
kengaytirishga 
mo‘ljallangan 
bo‘lib, 
o‘qituvchi-murabbiy 
namoyish 
etilayotgan 
harakatni 
sekinlashtirish, to‘xtatish, ko‘p martalab takrorlash va kerakli 
o‘rinda sharhlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
3.  O‘rganilayotgan  harakat  faoliyatini  his  etishga 

---

- 46 - 
 
yo‘naltirilgan 
metodlar. 
Harakatlanayotgan 
mushaklar, 
bo‘g‘inlar  hamda  tana  qismlaridan  kelayotgan  signallarni  his 
etish  va  shu  asosda  mashqlarni  bajarishni  boshqarishga 
mo‘ljallangan 
 4.  “Tezkor  ma’lumot”  metodlari.  Bajarilayotgan  harakat 
faoliyati va mashqlar holatini tezkor tahlil qilish va shu asosda 
bajarilishi lozim bo‘lgan topshiriq ko‘rsatkichlari( temp, ritm, 
tezlik,  amplituda)ni  saqlash  yoki  korreksiyalash  imkoniyatini 
beradi.  Bunda  o‘qitishning  maxsus  texnik  vositalari,  axborot 
texnologiyalari,  turli  elektron  trenajorlardan  foydalanish 
muhim  a  hamiyat  kasb  yetadi.  Umuman  olganda,  jismoniy 
tarbiya  metodlarini  kompleks,  o‘zaro  uyg‘unlikda  qo‘llash 
o‘qituvchi-murabbiy  tomonidan  mashg‘ulotlarning  samarali 
kechishi  hamda  turli  harakat  faoliyatini  mo‘ljallangan  rejaga 
asosan  tashkil  etish  imkoniyatini  beradi.  Jismoniy  tarbiyada 
qo‘llaniladigan  xususiy  hamda  umumpedagogik  metodlar 
o‘zaro  aloqadorlikda  shug‘ullanuvchilarning  ruhiy-jismoniy 
sifatlarini takomillashtirish bilan bir qatorda axloqiy-ma’naviy 
tarbiyasini ham amalga oshirishga yordam beradi.