|
22
Июнь
17
VEYGELA ATIRGULI - QARSHI VOHASI UCHUN ISTIQBOLLI
MANZARALI BUTA
Akbarov Akramjon Qahramonovich
Qarshi davlat universiteti 1-bosqich magistranti
E.mail: akbarovakrom25@ gmail.com
Tel +998934245648
Annotatsiya: Ushbu maqolada Veygela atirgulining Qarshi vohasi sharoitda bioekologik
xususiyatlari.to‘g‘risida.ma’lumotlar.keltirilgan.
Kalit.so‘zlar:Veygela.atirguli,manzarali.buta,nav,.istiqbolli.tur,.introduksiya.
Flora.va.o‘simliklar.qoplamiga.antropogen.ta’sirning.kundan-kunga.ko‘payib.borayotganligi.
tabiiy resurslarni muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish muammosini keltirib
chiqarmoqda..V.N..Tixomirov.(1995).“Insonlar.ko‘z.o‘ngida.ko‘pchilik.noyob.o‘simlik.turlarining.
qoplami.yo‘qolib.borayapti”.–.deb.ta’kidlab.o‘tgan.(1)..O‘zga.hududlar.florasiga.mansub.noyob.
va yo‘qolib borayotgan taksonlarni saqlab qolishning sinalgan va ishonchli metodlaridan biri bu
o‘simliklarni.introduksiya.qilish.hisoblanadi.(2).
Veygela atirguli (‘Weigela ‘Rosea’) Qarshi vohasi sharoitiga yangidan introduksiya qilingan
manzarali. buta. bo‘lib,. gullovchi. veygela. (W. florida) va koreys veygelasi (W. coraeensis)ni
chatishtish.orqali.yaratilgan.duragay.hisoblanadi..
Veygela. nemis. professori,. ximik,. farmakolog. va. botanik. olim. Kristian. Erenfrid. fon.Veygel.
sharafiga. nomlangan.. Mazkur. turkum. tabiiy. holda. Sharqiy. Osiyoda. o‘sadigan. 15. ta. turni. o‘z.
ichiga. oladi.. Barg. to‘quvchi,. o‘ta. manzarali. gullaydigan. buta. o‘simlik.. Takroriy. gullaydigan.
remontant.turlarga.ega..Barglari.yashil,.yumshoq,.baxmaldek.tovlanadi..Gullari.yirik,.diametri.
5. sm. gacha,. gulqo‘rg‘oni. naysimon-qo‘ng‘iroqchali. yoki. voronkasimon.. Gullarining. rangi.
turli. vaqtda. turlicha:. oq,. qaymoqrang,. qizg‘ish. yoki. pushti. ranglarga. kiradi.. Urug‘chisi. ikkita.
mevachibargdan. shakllangan.. Novdada. asosan. yakka-yakka. yoki. barg. qo‘ltiqlarida,. kalta.
shoxlarda. shakllangan. to‘pgulda. yig‘ilgan.. Gullarining. kalta. novdalarning. uchida. joylashishi.
asosan.takroriy.gullash.davrida.kuzatiladi..Mevasi.ko‘purug‘li.ikki.pallali.ko‘sakcha..Urug‘lari.
mayda,.qirrali,.qanotchali.urug‘lar.
Gullovchi.veygela.tabiiy.holda.Primoryeda,.Yaponiyada.va.Xitoyning.shimoliy.hududlarida.
o‘sadi..Koreys.veygelasining.vatani.Janubiy.va.Markaziy.Yaponiya.hisoblanadi.(3)..
Roza.veygelasi.o‘ta.manzarali,.barg.to‘quvchi.buta.bo‘lib,.bo‘yi.2.m.gacha,.eni.2,5.m.gacha.
o‘sadi.. Novdalarining. uchki. qismi. osilib. o‘sadi.. Barglari. yorqin. yashil,. ellipssimon. shaklda,.
chetlari.sezilarsiz.tishchali..Kuzda.sariq.va.qizil.rangga.kiradi..
Ushbu. navning. gullari. qo‘ng‘iroqsimon. bo‘lib,. to‘pgulda. 3-4. tadan. bo‘lib. joylashgan..
Gullarining. rangi. yorqin. pushti. bo‘lib,. to‘kilgunga. qadar. to‘qlashib. qizil. ranggacha. tuslanadi..
Gullarining.o‘lchami.5.sm,.xidi.nafis.va.yoqimli.
Qarshi. vohasi. sharoitida. uning. bir. yilda. ikki. marta. gullaganligi. qayd. etildi.. Birinchi. marta.
bahorda.gullagan.bo‘lsa,.ikkinchi.marta.kuzning.boshida.gulladi..O‘tgan.yilgi.novdalari.gulga.
burkanib.o‘ta.chiroyli.manzara.hosil.qildi..
Roza.veygelasi.nam,.unumdor,.drenajlangan.tuproqni.talab.qiladi..Sho‘rlangan.tuproqda.o‘sa.
olmaydi..Mexanik.tarkibi.yengil.tuproqlarni.talab.qilganligi.bois.uni.2.xissa.bog‘.tuproq,.2.xissa.
kum.va.1.xissa.chim.tuproq.aralashmasiga.ekkan.ma’qul..O‘zining.ota-ona.turlari.singari.namlik.
turib.qolgan.joylarda.yaxshi.gullamaydi.(3)..
Yorug‘sevar.bo‘lishiga.qaramay.kun.bo‘yi.quyosh.tushadigan.joylarda.yaxshi.o‘smaydi..
2-3. yilda. bir. marta. shakl. berish. kifoya. qiladi.. Gullari. o‘tgan. yilgi. novdalarda. ochilishini.
hisobga.olib,.o‘simlikka.kuzda.–.gullash.davri.o‘tgach.shakl.beriladi.
O‘simlik. sovuqqa. o‘rta. darajada. bardoshli. hisoblanadi.. Moskva. sharoitida. yosh. o‘simliklar.
qishda. albatta. ximoyalanadi.. Qarshi. vohasi. sharoitida. bu. tadbirni. o‘tkazishga. xojat. yo‘q.. Ikki.
yillik. kuzatishlarimizdan. uning. qishdan. zararlanmay. chiqqanligi. aniqlandi.. Qish. o‘ta. sovuq.
156
Do'stlaringiz bilan baham: |
