O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alis’HYer navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

1.2. Mashinasozlik sanoatini rivojlantirish omillari 

 

Mustaqil  respublikamizning  mustaqilligini  saqlashda  va  mustaxkamlashda 

mashinasozlik  sanoatini  rivojlantirishning  ahamiyati  beqiyosdir.  Uning  ahamiyati 

shu  bilan  belgilanadi-ki,  mashinasozlik  xalq  xo’jaligining  barcha  tarmoqlarida 

mehnatni  yengillashtirish,  mehnat  unumdorligini  oshirish,  ishlab  chiqarish 

jarayonini mehanizasiyalashtirish va avtomatlashtirish, samaradorligini ko’tarishga 

xizmat qiladi. 

Shuning uchun ham mamlakatlar va rayonlar iqtisodiyotining, umuman xalq 

xo’jaligining  taraqqiyot  darajasi  mashinasozlikning  rivojlanish  darajasiga  qarab 

belgilanadi. 

Agar  dunyo  mashinasozlik  sanoati  ishlab  chiqarishga  nazar  tashlaydigan 

bo’lsak bunga amin bo’lamiz. 

1999  yili  butun  dunyo  sanoat  ishlab  chiqarishining  36-38%i  mashinasozlik 

sanoati tarmoqlari hissasiga to’g’ri kelgan. 

AQShda  1999  yili  ishlab  chiqarilgan  mashinasozlik  mahsuloti  butun  qayta 

ishlovchi  sanoatning  36%ini  tashkil    yetgan,  yeksportning  yesa  48%i 

mashinasozlik mahsulotlariga to’g’ri kelgan. 

                                           

1

 Abirqulov K.N. Iqtisodiy gеografiya (Darslik) –T.: TDIU, 2004 48-bet. 

---

 

18 

Yaponiyada yesa qayta ishlovchi sanoatning 37%i, yeksportning yesa 64%i 

mashinasozlik mahsulotlariga to’g’ri kelgan. 

Yuqoridagi 

misollardan 

mamlakatlar 

iqtisodiyotini 

qay 

darajada 

rivojlanganligini o’sha mamlakatlardagi mashinasozlik sanoatining rivojlanganligi 

darajasiga qarab bilib olishimiz mumkin. 

Bugungi kunda iqtisodiyotimizning lokomotiviga  aylangan  mashinasozlik va 

avtomobilsozlik  (12,2  foiz)  xozirgi  yilda  jadal  sur’atlar  bilan  rivojlandi.  Umumiy 

holda  ishlab  chiqarish  sur’atlarining  o’sishini  1990  yil  darajasiga  taqqoslaydigan 

bo’lsak,  hozirgacha  bu  ko’rsatkichlar  bir  necha  marta  o’sganini  ko’rishimiz 

mumkin.