В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

Иккинчи тўлқин - денгиз ва темир йўл транспортининг ривожланиши.
Учинчи тўлқин — электротехника ва алоқа воситалари.
Тўртинчи тўлкин — кимё ва компьютер саноати.
37

---

1810
1817
1844
1851
1870 
1890 
187S 
1896
1914 
1939 
1920 
1945
1973
1974
3.1.1-расм. Жаҳон нқгисодиётидаги циклик тебранишлар
Мутахассисларнинг фикрича, бешинчи тўлқиннинг пақцо бўлишқда 
информатика, биотехнология, ген инженерияси, тиббиёт, энергиянинг янги 
турлари, фазони ўзлаштириш соҳаларидаги янгиликлар хал қилувчи роль 
ўйнаши мумкин.
Щундай қилиб, кўтарилувчи тўлқинларнинг шарт-шароитлари фан ва 
техника соҳасидаги янгиликлар ҳисобланади. Ушбу янгиликлар жаҳон 
иқгисодиётида 
иқгисодий 
ўсиш, 
таркибий 
силжишлар 
ва 
янги 
тармоқларнинг ривожланишини таъминлади.
Жаҳон иқгисодиётида содир бўлган барча иқгисодий ва молиявий 
инқирозлар эса бир-биридан чуқурлапгуви, давомийлиги ҳамда сифат 
жиҳатдан халқаро ва миллий доирада содир бўлиши билан фарқланади.
Таҳлиллар кўрсатишича, 1960-2007 йилларда 21 та ривожланган 
мамлакатда ўртача 122 та рецессия юз берган. Ушбу рецессияларнинг ҳар 
бири ўзига хос хусусиятларга эга бўлган бўлса-да, уларга хос бўлган 
куйидаги у мумий бежиларии ажратиб кўрсатиш мумкин (3.1.1- 
диаграмма):
— одатда, рецессия бир йил давом этади ва ишлаб чиқариш ҳажми 
сезиларли қисқаради. Хусусан, рецессия ЯИМ ҳажлшнинг 2% га 
қисқариши оркали намоён бўлади. Оғир кечадиган рецессия ҳолатида эса