В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

боғлиқ булган инқирозларнинг тизимли харакгерга эга эканлигини 
тасдиқлади. 2008 йилнинг иккинчи ярмидан бошлаб, бутун халқаро молия 
бозори тизимини ларзага келтирган жараёнлар муомаладаги қимматли 
қогозлар ва пул массаси ўртасидага ўзаро богликдик жуда беқарор эканлигини 
кўрсатиб берди.
Ўзаро бир-бири билан узвий боғлиқ бўлган ва бу инқирознинг келгу- 
сидаги қайтарилишининг олдини олиб бўлмайдиган куйидаги муаммоларни 
санаб ўтиш мумкин:
- ҳосилавий қимматли қоғозлар бозори билан боғлиқ бўлган муаммолар:
- миллий валюта тизимлари билан боғлиқ бўлган муаммолар;
- жаҳон қарздорлик ипқирози билан боғлик, бўлган муаммолар;
- товар ва хизматлар бозорининг очиклик даражаси билан боғлиқ бўлган 
муаммолар.
Жаҳон молия бозорини бошқарувчи мавжуд дастаклар етарли эмас ва 
амалда инқироздан чиқишга ёрдам берадиган ёки келгусида рўй бериши 
мумкин бўлган инқирозларни олдивдан айтиб бера оладиган аниқ рецепт 
мавжуд эмас. Муаммони ҳал қилиш учун бутун жаҳон бўйича иқгисодий в а 
сиёсий жиҳатдан юқори даражадаги интеграция бўлиши керак. Лекин, амалда 
жахрн бозорида рақобатлашувчи Шимолий Америка, Ғарбий Европа, Жануби- 
Шаркий Осиё худудлари бўйича халқаро худудий иктисодий блокларнинг 
вужудга келиши юз бермоқда.
Блокларни шакллантириш жаҳондаги иктисодий ҳолатнинг беқарор- 
лашувига қарши ўзига хос ҳимоя реакцияси ҳисобланади. Шу билан бирга 
Хитой ва Ҳиндистон сингари мамлакатларнинг жаҳон иқтисодиётидаги 
аҳамияти ортиб, уларнинг яқин келажақда худудий блоклар билак 
тенглаштариладиган иқгисодий тизимларга айланиши кутилмокда.
XX аср охири XXI аср бошларига келиб жаҳон молия бозори миқёси жуда 
капа хажмга эга бўлди. Халқаро хисоб-китоблар Банки ва ХВФ