Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

3. MODDA: 
 
Talabalar modda tuzilishiga oid quyidagilarni bilishlari zarur: 
-  modda  tuzilishi,  molekulyar-kinetik  nazariya;  modda  miqdori, 
Avagadro soni haqidagi tushunchalarni; 
- moddaning turli agregat holatidagi  (issiqlik, optik, mexanik) hossalari, 
moddaning  solishtirma  issiqlik  sig’imi,  erish  va  qotish,  bug’lanish  issiqligi; 
suyuqliklarning  sirt  tarangligi  va  kapillyar  hodisalar;  izotermik,  izobarik, 
izoxorik, adiabatik jarayonlarni bilish; 
-  muhitning  tabiiy  faktorlari  (temperatura,  namlik,  radioaktivlik)ni 
insonning  hayotiy  faoliyatiga  ta’sirini  hamda  ularning  chegaraviy 
qiymatlarini bilish kabi bilimlarga; 
- termometr, kalorimetr, psixrometr, gigrometr kabi asboblar bilan ishlay 
olish; 
-  moddalarning  solishtirma  bug’lanish  issiqligi,  sirt  taranglik 
koeffitsienti,  solishtirma  erish  issiqligi,  solishtirma  issiqlik  sig’imini 
jadvaldan foydalanib topa bilishi va tushuntira olishi; 
-  temperaturaning  Tselsiy  shkalasidan  Kelvin  shkalasiga  va  teskari 
yo’nalishda o’tkaza bilish; 
-  gaz  qonunlaridan  foydalanib  gaz bosimi, hajmi,  temperaturasi,  modda 
miqdori, molekulalar sonini hisoblay olish ko’nikmalariga; 
-  gaz  holati  uchun  sifat  va  miqdoriy  masalalarni  echa  olish;  bosimning 
temperaturaga,  hajmning  temperaturaga,  bosimning  hajmga  bog’liqlik 
grafiklarini  chiza  olishi  hamda  tahlil  qila  bilishi  kabi  malakalarga  ega 
bo’lishlari lozim. 
 
  4. MAYDON: 
 
O’quvchilar maydon haqida: 
-  Gravitatsion  maydon,  yerning  tortishish  maydoni,  elektr,  magnit 
maydoni, og’irlik kuchi va Erkin tushish tezlanishini bilishi; 
-  koinot,  yulduzlar,  yulduz  turkumlari,  ekliptika,  kometa,  meteor  va 
meteoritlar, galaktika to’g’risidagi  bilimlarga ega bo’lishi. 
-  elektromagnit  to’lqinlarining  ta’siri:  quyosh  yorug’ligining  yerdagi 
hayotga  ta’siri,  infraqizil  va  ul’trabinafsha,  rentgen,  radioaktiv  nurlarning 
ta’sirini tushuna bilish; 
-  elektromagnit  maydon  orqali  aloqa  vositalarini  amalga  oshirishni 
tushuntira olish ko’nikmasiga; 
-  quyosh  tizimidagi  sayyoralar  nomlarini  bilishi;  yerning  magnit 
maydoni  ko’rinishini  va  yo’nalishini  chiza  olish,  kompasda  gorizont 

---

 
37 
tomonlarini  topa  bilish,  jismlarning  magnitlanishini  aniqlay  olish 
malakalariga ega bo’lishlari lozim.