Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура – Қурилиш институти

 
2-топшириқ 
Кичик гуруҳларнинг классификацияси мавзусига оид Чархпалак 
жадвалини тузинг. 

---

90 
№
Кичик 
гуруҳларнинг
номлари 
 
Мазмуни 
Шар
тл
и 
(н
ом
и
н
ал
) 
Р
еа
л
 (ҳақ
и
қ
и
й
) 
Таби
и
й
Л
абор
ат
ор
и
я 
ти
п
л
и
 
Р
ас
м
и
й 
Н
ор
ас
м
и
й 
К
уч
си
з 
ри
вож
л
ан
ган
 
К
уч
л
и 
ри
вож
л
ан
ган
 
К
ор
п
ор
ац
и
я 
Ж
ам
оа
 
Р
еф
ер
ен
т 
Н
ор
еф
ер
ен
т 
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10.
11.
12.
3-топшириқ 
Агрегация, фацилитация, ингибиция, конформизм каби сўзларга синквейн 
тузинг. 
4-топшириқ 
Конформизми ва нонкорформизм ходисаларининг моҳияти мавзусига оид 
Венна диаграммасини тузинг. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Конформизм 
Нонконформизм 
Умумий жиҳатлари: 

---

91 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМ МАШҒУЛОТЛАРИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

92 
Мустақил таълим машғулотлари 
 
1. Бошқарувда мотиватсия назариялари. 
2. Мотивлаштириш бошқарувнинг асосий функсияси сифатида. 
3. Замонавий бошқарув назарияси. 
4. Жаҳон психологияси фанида раҳбар психологиясини ўрганилиши. 
5. Раҳбар шахси. 
6. Раҳбар фаолиятининг психологик хусусиятлари. 
7. Раҳбар қобилиятининг психологик тавсифи. 
8. Самарали бошқарувга тўсқинлик қилувчи шахс хислатлари. 
9. Бошқарув услуби. 
10. Лидерлик ва бошқарув. 
11. Лидерлик ва раҳбарлик. 
12. Бошқарув молоқоти ҳақида тушунча. 
13. Раҳбарликда шахс мулоқотининг ўрни. 
14. Раҳбарлик мулоқоти босқичлари. 
15. Ривожланган мамлакатларда бошқарув фаолиятини ташкил этилиши. 
16. Муаммоли вазиятларда мулоқотни олиб бориш. 
17. Можаронинг бошқарув- психологик табиати. 
18. Музокараларни ўтказиш босқичлари. 
19. Можароларни ҳал қилишда келишув жараёнлари. 
20. Бошқарув қарорлари моҳияти. 
21. Бошқарув мулоқотининг илмий-амалий жиҳатлари. 
22. Қурувчи-тадбиркор шахсида кузатиладиган психологик хусусиятлар. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

93 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ГЛОССАРИЙ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

94 
Атаманинг ўзбек 
тилида 
номланиши 
Атаманинг 
инглиз тилида 
номланиши 
Атаманинг рус 
тилида 
номланиши 
Атаманинг маъноси 
Ақл 
mind 
ум 
инсоннинг 
маънавий 
ва 
руҳий 
фаолиятида 
барча 
олий 
нарсалар 
ходиасларни қандай бўлса, айнан шундай 
холда 
билиш 
қобилияти, 
мавхум 
фикрлаш 
ва 
тушунчалар 
яратиш 
хусусияти. 
Аффект 
affekt 
аффект 
(латинча affectus – руҳий ҳаяжонланиш, 
қизиқиш) қисқа муддатда ва шиддат 
билан содир бўладиган ҳиссий, ҳаяжонли 
жараён: 
ҳулқ-атвор, 
ҳатти-ҳаракат 
устидан назоратнинг сусайиши туфайли 
рўй 
берадиган 
кучли 
ҳис-туйғу 
(ғазабланиш, 
қўрқиш, 
нафратланиш, 
шодланиш). Мутахассислар нормал ва 
патологик 
аффектлар 
борлигини, 
шунингдек, аффектив реакцияларга озроқ 
ёки кўпроқ мойил бўладиган шахслар 
ҳам бўлишини таъкидлашади. Ўзида 
аффектив реакцияга нисбатан ҳисларга 
эрк бермаслик инсондаги нормал психик 
ҳолат ҳисобланади. Аффектлар таъсирига 
берилувчи кишилар одатда оломон 
орасида саросималик уйғотишга мойил 
бўладилар. 
Аттракция 
attraction 
аттракция 
(лотинча сўз – attrahere – ёқтириш, ўзига 
жалб этиш) – бу бир инсоннинг бошқа 
бир инсонга ижобий муносабати асосида 
ёқиши ва ёқтириш, ўзаро мобилликни 
тушунтирувчи эмоционал ҳисдир. 
Алоқа 
communication 
связь 
макон ё вақтда бир – биридан муайян 
масофада узоқликда жойлашган икки ёки 
бир неча ҳодиса ё объектнинг ўзаро 
боғланиш ходисаси. 
Аглерация 
agglomeration 
аглерация 
Оломон 
Вазият 
situation 
ситуация 
(ситуация) (кейинги лотинчадаги situation 
- аҳвол) – муайян вазият, аҳволни ҳосил 
қиладиган шарт-шароитлар ва ҳолатлар 
уюшмаси. 
Виждон 
conscience 
совесть 
бошқарув ходиса бўлиб, кишининг 
хаётида содир бўлаётган ижобий ва 
салбий 
ходисаларга 
муносабатида 
ифодаланади. 
Виждон 
кишининг 
маънавий етуклигига боғлиқ. 
Гуруҳларнинг 
тузилиши 
group 
structure 
структура 
групп 
гуруҳ қисмларининг кичик гуруҳларга 
нисбатан барқарор бўлиниши, гуруҳга 
кирувчи 
кишилар 
ўртасида 
гуруҳ 
вазифаларининг тақсим қилиниши. 
Галлюцинация-
лар 
hallucinations галлюцинации 
(лат. hallucinatiо - алаҳсираш, кўзга 
кўриниш) инсонда касал пайтидаги 

---

95 
психикасига таъсир этиши натижасида 
ҳосил бўладиган мавжуд бўлмаган, 
фантастик, хаёлий, уйдирма образлар. 
Гуруҳ 
динамикаси 
group 
dynamics 
динамика 
группы 
(грекча dynamis – куч) – бу гуруҳнинг ўз 
ҳолатини 
ўзгартирадиган, 
ривожлантирадиган 
ёки 
бузадиган 
кучларнинг ҳамкорликдаги жараёнидир. 
У асосан икки хил йўналишдаги 
жараёнларда кўзга ташланади: гуруҳ 
аъзоларининг бирлашуви ва аксинча, 
кескинлашуви. 
Гуруҳ 
муносабатлари 
relations 
group 
отношения 
группы 
гуруҳ 
фаолиятининг 
характер 
ива 
мазмуни; 
гуруҳнинг 
умуман 
структурадаги ўрни, қадриятли бирлиги 
ва 
б. 
характеристикаси; 
гуруҳ 
аъзоларининг 
социал 
индивид 
сифатидаги ўзаро шахсий муносабатлари;
бу 
муносабатларга 
жалб 
қилинган 
кишиларнинг индивидуал позицияларига 
кўра гуруҳда унинг аъзолари ўртасида 
қарор топадиган муносабатлардир. 
Гуруҳ роли 
the role of the 
group 
роль группы 
(ўрни) – гуруҳ учун бажарадиган 
вазифасига кўра инсоннинг шу гуруҳдаги 
барқарор, мустаҳкам ҳолати (ўрни, 
позицияси). 
Гуруҳ 
group 
группа 
умумий бўлган бир ёки бир неча 
белгиларга кўра бирлашган кишилар 
йиғиндисидир. 
Гуруҳнинг 
бирдамлиги 
group 
solidarity 
солидарность 
группы 
фикрлар бирлиги, эътиқодлар, анҳаналар 
бирлигида, шахслараро муносабатлар, 
кайфиятларнинг ижобий характерида ва 
гуруҳ психикасининг бошқа белгиларида, 
шунингдек, 
ҳамкорликдаги 
амалий 
фаолиятнинг 
бирлигида 
намоён 
бўладиган гуруҳ аъзолари бирлигининг 
психологик характеристикасидир. 
Гипотеза 
hypothesis 
гипотеза 
ўрганилаётган зходисанинг сабаблари ва 
хусусиятларини тушунтирадиган асосли 
таҳмин тарзидаги билим шакли. 
Девиант хулқ – 
атвор 
deviant 
behavior 
девиантное 
поведение 
бошқарув 
девиантликни 
киритиб 
чиқарувчи хулқ – атвор 
Дадиллик 
courage 
смелость 
кишининг хаёт ва омонлиги учун омон 
бўлган кишиларни енгишда кўринадиган 
ирода кучидир. 
Дўстлик 
friendship 
дружба 
ўзаро бир- бирини тушунувчи 2 инсон 
ўртасида юзага келувчи эмоционал 
ижобий 
хисдиродатда 
бир 
жинс 
вакиллари орасида юзага келади. 
Жамият 
society 
общество 
табиатнинг бир қисми, борлиқнинг 
алохида 
шаклини 
ифодалайдиган 
фалсафий 
тушунча 
одамлар 
уюшмасининг махсус шакли кишилар 

---

96 
ўртасида 
амал 
қиладиган 
кўплаб 
муносабатлар мажмуасидир. 
Жамоа 
collective 
коллектив 
инсонпарварлик 
ва 
жавобгарлик 
масъулиятларига 
боғлиқлиги 
билан 
характерланадиган муносабатлар ҳамда 
ҳамкорликдаги бошқарув - ижобий 
фаолиятга 
асосланган, 
кишиларнинг 
ташкил 
этилган 
умумийлиги, 
жамоасидир. 
Жўшқинлик, 
мижоз 
(темперамент) 
temperament 
темперамент 
одамнинг 
хатти-харакатлари 
ва 
руҳиятининг динамик ўзига хослигини 
характерлайдиган, шахснинг психологик 
таркибий тузилишларига кирадиган бир 
бутун, яхлит кўрсаткичлар системасндир. 
Индивид 
individual 
индивид 
одамзоднинг 
вакили, 
ўзига 
хос 
такрорланмас 
хусусиятлар 
эгаси 
ҳисобланиш одам. 
Ирода 
will 
воля 
инсоннинг ўз психикаси ва ҳатти-
ҳаракатларини онгли равишда бошқара
олишида намоён бўладиган хусусияти 
(ҳолати) дир. Ирода онгли тарзда ўз 
олдига қўйган мақсадига эришиши 
йўлида рўй берадиган тўсиқларни енгиб 
ўтиш давомида намоён бўлади. Уни ўз-
ўзини 
зўрлаб 
қийнаш 
билан 
тенглаштирмаслик керак. Ирода ҳамма 
вақт ҳам ўз-ўзини мажбурлаш билан 
боғлиқ эмас. Бу барибир ўз мақсадига 
эришишиши йўлида ишонч, келишиш, 
айёрлик, ўргатиш, ўз хусусиятларидан 
моҳирона фойдаланиш (одатлар, стандарт 
реакциялар, 
заифликлардан) 
бўлиши 
мумкин.