Moliya-iqtisod

1.3. To’g’ri soliqlar amal qilishi yuzasidan xorij tajribasi 

     Mustaqillikni qo’lga  kiritgan dastlabki davrlardanoq  mamlakatimizda 

iqtisodiyotni isloh qilish ishlari boshlab yuborilgan. Bu borda davlatimizda qator 

o’zgarishlar, xususan soliq tizimida ko’plab ishlar amalga oshirilgan va ayni 

paytda ham ushbu izlanishlar davom ettirilmoqda. Islohotlarni olib borishning 

ayni bosqichi bizdan chet mamlakatlar soliq tizimini o’rganib chiqish asosida 

ularning ijobiy taraflarini iqtisodiyotimizga tadbiq etishni talab etadi. Shu 

nuqtayi nazardan bitiruv malakaviy ishining mazkur qismida biz to’g’ri soliqlar 

amal qilishi yuzasidan xorij tajribasini Germaniya davlati misolida o’rganib 

chiqamiz.  

     

Chet el soliq qonunchiligini o'rganuvchilari uchun Germaniya soliq tizimi 

alohida qiziqish kasb etadi. Gеrmаniya — sаnoаti rivojlаngаn dаvlаtlаrdаn biri, 

jаhondа yalpi ichki mаhsulot bo’yichа uchinchi o’rindа turаdi. Jаhon 

sаvdosidаgi ulushi bo’yichа  хаtto ikkinchi o’rindаdir. Germaniyada moliya 

tizimi, ayniqsa, bank va soliq tizimi yaxshi yo’lga qo’yilgan. Ushbu davlatda bir 

qator soliq turlari amal qiladiki, ularning ayrimlarini biz mamlakatimizda 

uchratmasligimiz mumkin. Germaniya soliq tizimi, unda qanday soliq turlari 

amal qilishi va ularning tasniflanishini biz quyidagi chizmada ko’rib o’tishimiz 

mumkin. (4-rasm) 

      

Jadval  ma’lumotlaridan  ko’rinadiki,  Germaniya  soliq  tizimi  biznikidan 

ancha farq qiladi. Germaniya soliq tizimi O’zbekiston soliq tizimiga nisbatan 

ancha rivojlangandir va soliq turlari ham O’zbekistondagidan bir muncha ko’p. 

Germaniya soliq tizimi O’zbekiston soliq tizimiga nisbatan ancha murakkab 

tuzilishga ega. Buni yer solig’i va jismoniy shaxslar daromadiga soliqda 

ko’rishimiz mumkin.  

      

Germaniyada  korporatsiyalar  daromadiga  soliq  solishda  soliqqa 

tortilmaydigan minimumlar mavjud. Korporatsiyalar daromadini soliqqa 

---

 

 

21 

 

 

tortishda  daromadlar  ikkiga  bo’linadi,  ya’ni  taqsimlanadigan  va 

taqsimlanmaydigan.