Namangan davlat universiteti pedagogika va psixologiya kaferdrasi

 

B.F.Skinnerning operant asoslangan nazariyasi 

B.F.Skinner  g`oyalari  juda  keng  amaliy  ahamiyatini  topdi.  Muvaffaqiyatli 

izchil  yaqinlashish  strategiyasi  va  ijobiy  qo‘llab-quvvatlash  texnikasi  bixevioral 

treningining  individ  xulq-atvorini  modifikatsiya  qilish  metodlari  asosini  tashkil 

qilgan.  Ular  taklifining  aniq  sohalari  o‘rtasida  turli  xil  ko‘rinishdagi  qo‘rquv 

xavotirlanish va ―yopishqoq‖ (miyaga o‘rnashib qoladigan) holatlarni engib o‘tish 

destruktiv  xulq-atvorni  o‘zgartirish  muloqot  ko‘nikmalariga  o‘rgatish,  o‘ziga 

ishonchni  mashq  qilish,  gipertenziya,  muskul  zo‘riqishlari,  migren,  xavotirni 

davolashda  qayta  aloqa  bilan  treninglar  o‘tkazish.  Operant  metodikalar  hali 

maktablarda  tarbiya  yoshidagi  bolalarga  ya`ni  ruhiy  kasalxona  bemorlarga,  hali 

qamoqxona  mahbuslariga  qo‘llaniladi.  ―Jetonli  taqdirlash‖  ―Senzibilitatsiya  va 

desensibilyatsiya‖  ―to‘xtatilgan  vaqt‖  yoki  ―taym-  aut‖  metodikalari  keng 

mashhurlikka  erishdi.  Kompyuterdan  foydalanilgan  holda  dasturlashtirilgan 

o‘qitish  B.F.Skinner  tomonidan  o‘ylab  chiqilgan  tamoyillarga  asoslanadi. 

Ko‘pgina mutaxassislar ―Xulq-atvor ko‘rinishi texnologiyasi‖ ning samaradorligini 

tan  oladilar  biroq,  bunda  metodning  mexanikligini  rahbarning  avtoritarizmiga 

moyilligini  va rivojlanishning  ichki omillarini (inson  fikri,  hissiyoti, qiziqishi) rad 

etilishini  ta`kidlaydilar  va  bu  metodni  haddan  ziyod  keng  qo‘llashda 

qo‘llanilishidan ogohlantiriladi.