Namangan davlat universiteti pedagogika va psixologiya kaferdrasi

Sakkizinchi  davr,  yani  qarilik  inson  sifatida  o‘z  burchini  uddalay  olganligidan, 

turmushning  o‘mrovliligidan  qanoatlanish  tuyg‘ulari  bilan  xarakterlanadi.  Salbiy 

xususiyat sifatida esa hayot faoliyat noumidlilik, ko‘ngil sovish tuyg‘ularini aytish 

---

31 

 

mumkin. Donolik,  soflik,  gunohlardan  forig‘  bo‘lish  har  bir  holatga  shaxsiy  va 

umumiy nuqtai nazardan qarash bu yoshdagi odamlarga xos eng muhim jihatlardir. 

Personologik  nazariyaning  yirik  namoyondalari  E.  SHpranger,  K. Byuller, 

A. Maslou va boshqalar hisoblanadilar. 

E.  SHpranger  «O‘spirinlik  davri  psixologiyasi»  nomli  asarida  bu  davrga  13-19 

yoshli  qizlarni, 14-22  yoshli  yigitlarni kiritishni tavsiya qiladi. Uningcha, bu  yosh 

davrida  yuz  beradigan  asosiy:  a)  shaxsiy  «Men»ni kashf  qilish;  b)  refleksiyaning 

o‘sishi;  v)  o‘zining  individualligini  anglash  va  shaxsiy  xususiyatlarini  e‘tirof 

qilish; g) hayotiy ezgu rejalarning paydo bo‘lishi; d) o‘z shaxsiy turmushini ongli 

holda qurishga intilish va hokazolardir. 14-17 yoshlarda vujudga keladigan inqiroz 

o‘smirlarda  o‘zlariga  kattalarning  bolalarcha  munosabati  doirasidan  qutulish 

tuyg‘usi paydo bo‘lishidan iboratdir. 17-21 yoshlilarning yana bir xususiyati ularda 

tengqurlaridan «ajralish» inqirozi va tanholik istagining paydo bo‘lishidir. Bu holat 

tarixiy shart-sharoitlardan kelib chiqadi.