Dinlari tarixi

Ку Клукс Клан. Белое движение в США. —  
Москва, 2001; McVeigh, Rory.

---

98
Diniy ksenofobiyadan tashqari etnik, milliy, irqiy 
ksenofobiya turlari mavjud. Biror xalqqa (etnosga) nis-
batan hadiksirash, qo‘rquv bilan qarash va shu qarashlar 
bilan bog‘liq xatti-harakatlar etnik ksenofobiyaning bir 
ko‘rinishidir. 
Hozirgi kunda ommaviy axborot vositalarida «ter-
rorizm» va «islom» so‘zlari juda ko‘p holatlarda birga-
likda ishlatilmoqdaki, oqibatda islomdan qo‘rqish — 
islamofobiya tushunchasi yuzaga keldi. Islamofobiya 
atamasi XX asrning oxirlaridan muomalaga kirib kel-
gan.
Islamofobiyaning mafkuraviy jihati shundan iboratki, 
bunda bir tomondan dunyoviylik, ikkinchi tomondan 
vijdon erkinligi tamoyillarining ba’zi g‘arb davlatlarida 
to‘liq tartibga solinmaganligida ko‘rinadi.
Islamofobiya ba’zan «diniy kamsitish» (diniy diskri-
minatsiya) ko‘rinishida namoyon bo‘lishi mumkin. «Di-
niy kamsitish» kishilarni diniy mansubligiga ko‘ra, ular-
ning haq-huquqlarini chegaralashdan iborat.
Diniy ksenofobiyaning ko‘rinishlari boshqa jahon 
dinlariga nisbatan ham ishlatiladi. Masalan, xristian-
lik diniga nisbatan salbiy munosabat «xristianofobiya» 
so‘zi shaklida, yahudiylik diniga nisbatan «yudofobiya» 
iborasi ishlatiladi. 
Ko‘pincha, jamiyatdagi ksenofobiyaning paydo 
bo‘lishiga ommaviy axborot vositalari sababchi bo‘la-
Insonning psixologik holatlari bilan bog‘liq bo‘lgan «fo-
biya»larning ham, o‘z navbatida, bir necha turi mavjud. Xususan, 
«akrofobiya» (balandlikdan qo‘rqish), «agorafobiya» (odamlar 
gavjum joylardan qo‘rqish), «araxnofobiya» (o‘rgimchak va 
sh.k. hasharotlardan qo‘rqish), «astrafobiya» (momaqaldiroq va 
chaqmoqdan qo‘rqish), «klaustrofobiya» (tor va yopiq joylardan 
qo‘rqish) va hokazo.
Ksenofobiya irqiy 
yoki diniy kamsi­
tishlarga sabab 
bo‘ladi.

---

99