Овкатланиш физиологияси

Микробларга алоқадор бўлмаган заҳарланишларга қўзиқоринлардан, 
дон уруғларидан, мева данакларидан, баъзи бир балиқ турларидан, заҳарли 
ўсимликлардан ва айрим заҳарли металлардан заҳарланишлар киради. 
Қўзиқориндан асосан эрта баҳорда заҳарланиш мумкин. Улардан 
заҳарланиш оғир кечади ва ўлим ҳоллари кўп бўлади. Заҳарли қўзиқоринларга 
строчкилар, оқ погонка, мухоморлар ва бошқалар киради. 
Баъзи бир мевалар (олхўри, шафтоли, аччиқ бодом, олча) данаклари 
таркибида заҳарли моддалар бўлиб, улар одам организмида кучли кислота 
ҳосил қилади. Шунинг учун улар ишлатилмайди. 
Рух идишларни овқат тайёрлашда ёки сақлашда ишлатилса у оксидланиб 
овқатни заҳирлаши мумкин. Шунинг учун Рух идишлар фақат сув ва 
сочилувчан маҳсулотларни сақлашда ишлатилади. 
Нитритларда заҳарланиш асосан полиз экинлари-қовун, тарвузларни 
азотли моддалар (силитра) билан кўп миқдорда ўғитлаганда содир бўлади. 

---

Заҳарланишни олдини олиш учун қовун, тарвузларни олдин лабораторияда 
нитритлар миқдори аниқланиб, сўнгра сотишга рухсат берилади. 
Сониндан заҳарланиш кўкариб кетган ва яшил тусга кириб қолган 
картошкани истеъмол қилганда кузатилади. 
Касаллик аломати: қусиш, ич кетиш, бош оғриғи билан намоён бўлади. 
Заҳарланишни олдини олиш учун овқатга кўкариб кетган картошкани 
ишлатмаслик, уни қоронғи хонада сақлаш керак. 
5.6.
 
Овқатдан заҳарланишнинг асосий сабаблари ва унинг олдини 
олиш. 
 
Овқатланишда санитария-гигиена талабларига риоя қилмаслик турли 
микробли ёки номикробли овқатдан заҳарланишларни келтириб чиқариши 
мумкин. Озиқ-овқат орқали келиб чиқадиган касалликларни бактерия, вируслар 
ва замбуруғлар келтириб чиқаради. 
Заҳарли микроорганизмлар тайёр овқатларга тушиши, кўпайиши ва 
касаллик пайдо бўлишига сабаб бўлади. Одамларнинг санитария-гигиена 
талабларига риоя қилмаслиги натижасида қуйидаги ҳоллар юз бериши мумкин: 
- бемор шахсларнинг овқат тайёрлаш натижасида касалликнинг 
бошқаларга юқиши; 
- сифатсиз озиқ-овқатларни истеъмол қилиш; 
- корхонада технологик жараёнлар ва санитария-гигиена талабларига 
риоя қилмаслик; 
- шахсий гигиена қоидаларини бузилиши; 
- идиш-товоқларни яхши ювилмасдан, дезенфекция қилмасдан ишлатиш; 
Алкогол ичимликлар ичиб заҳарланиш, овқатга заҳар қўшилса булар 
овқатдан заҳарланишга қўшилмайди. 
Юқумли касалликлардан-дизентерия, вабо, тиф ва бошқа ичак 
инфекциясига киради, чунки бу касаллик озуқа орқали эмас, сув кир қўл, идиш-
товоқ орқали ўтиши мумкин.