P. Gulyamov, R. QuRbonniyozov, m avEzov, n. SaiDova

iqlim xaritalari
da Yer yuzining qayerida qancha yog‘in yog‘ishi, 
havo harorati qanday bo‘lishi, shamollar yo‘nalishi ko‘rsatiladi.
Tabiat zonalari xaritalari
da Yer yuzida tabiat zonalarining qanday 
joylashganligi, bu zonalarda qanday turdagi o‘simliklar o‘sishi, qanday 
tuproqlar tarqalganligi ko‘rsatiladi.
Siyosiy xaritalar
da  dunyodagi  davlatlar,  siyosiy-ma’muriy 
xaritalarda esa ular ning ma’muriy qismlari (viloyatlari, tumanlari, 
shaharlari), asosiy transport yo‘llari va boshqalar tasvirlanadi.
http://eduportal.uz

---

35
ge
ogr
afi
k xar
it
al
ar
iqtisodiy­ijtimoiy geografik xaritalar
da  sanoat  korxonalari 
va  qishloq  xo‘jaligi  ekinlari,  transport  yo‘llari  shartli  belgilar  bilan 
tasvirlanadi. Bu sanab o‘tilgan barcha xaritalarda ma’lum mavzuga oid 
geografik narsa (predmet) va hodisalar tasvirlangan bo‘ladi. Shuning 
uchun bunday xaritalar mavzuli xaritalar deb ataladi (atlas xaritalarini 
ko‘ring).  Geografik  xaritalar  Dunyo  xaritasi,  materik  va  okeanlar 
xaritasi hamda alohida o‘lkalar, davlatlar xaritalariga bo‘linadi.
Mavzuli xaritalardan tashqari umumgeografik xaritalar ham bo‘-
ladi. Ularda hududning umumiy ko‘rinishi, ya’ni relyef, daryolar, ko‘l-
lar, dengizlar, shaharlar, okeanlardagi yirik oqimlar va boshqalar ko‘r-
satiladi. Bunday xaritalar tabiiy xaritalar deb ataladi. Tabiiy xaritalar 
ham har xil bo‘ladi: Dunyo (Yarimsharlar)ning tabiiy xaritasi, alohida 
materiklarning  tabiiy  xaritalari,  ayrim  davlat  va  o‘lkalarning  tabiiy 
xaritalari (24-rasm).
Bundan tashqari yozuvsiz xaritalar ham bo‘ladi. Bularda konturlar 
beriladi, xolos. Ulardan amaliy ishlarni bajarishda foydalaniladi.
Masshtab: 1:22 000 000
 
    1 cm da  220 km
  0 200 500  1000  2000 m 
va  undan baland.
Balandlik shkalasi
24­rasm. O‘rta Osiyoning sodda (sxematik) tabiiy xaritasi.
http://eduportal.uz

---

36
ge
ogr
afi
k xar
it
al
ar