O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti



Download 1,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/69
Sana06.07.2021
Hajmi1,35 Mb.
#110751
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   69
Bog'liq
ozbekiston tarixi (2)

                                                                                  5.  
X  asr  oxirlariga  kelib  Movarounnahr  hududida  turkiy  halqlar  sulolalarining  hukmronlik 
mavqei brogan sayin kuchayib boradi ular o’z tarixlari davomida birin ketin birqancha davlatlarni 
tashkil etdilar. Bu xalqlarning davlatchilik an’analari islom dinini qabul qilganlaridan so’ng ham 
davom  o’tdi.  Anashunday  musulmon  –  turk  davlatlaridan  biri  –  G’aznaviylar  davlati  edi.  Bu 
davlatning tamal toshini  Alptakin qo’ydi. Sabuqtakin davrida g’aznaviylarning quyoshi chiqqan 
bo’lsa,  Maxmud  G’aznaviy  podsholigi  yillarida  eng  porloq  va  qudratli  kunlarni  o’z  boshidan 
kechirdi.  X asrga kelib G’azna shaxrining mavqei har tomonlama ortdi va turkey sarkardalarning 
diqqatini o’zig atorta boshladi. G’azna mamuriy-siyosiy jihatdan somoniylarga qaram edi. Biroq 
g’azna hukmdorlari alohida mustaqil davlat bo’lib ajralib chiqish ishtiyoqi bilan yashaganlar. Bu 
ishga  astoydil  kirishgan  shaxs  Somoniylar  lashkarboshisi  Turk  g’ulomlaridan  bo’lgan 
Apltakindir. U 962-yilda maxalliy hokmni ag’darib tashlab G’aznada o’z hukmronligini o’rnatdi. 
G’aznada , hokimyatni qo’lga olib mustaqil davlat barpo etishga ikkinchi marta urinish 977-yilda 
g’oyatda  qobilyatli  va  idrokli  hukmdor  Sabuqtakin  tomonidan  amalgam  oshirildi.  Sabuqtakin 
Apltakim g’ulomi bo’lib, uni Alptakim nishopur shahrida qulbozoridan sotib olganligi takidlanadi   
Maxmud G’aznaviy va uning o’g’li Masud devon honasida hizmat qilgan tarihchi olim Abul 
Fazl  Bayhaqiy  ,,  Mas’ud  tarixi  “kitobida  qiziq  bir  voqeani  keltiradi.  Uning  yozishicha,  bu 
hikoyani  hijriy  450-yilning  yoz  faslida  unga  alloma  Abul  Muzaffar  Alaviy  aytib  bergan.  Bu 


 
 
112 
hikoyatga  ko’ra,  amir  Voziy  uning  bobosiga  hiroj  solig’ni  kamaytirib,  imtiyoz  bergan.  Bobosi 
amir Sabuqtakin boshchiligidagi qo’shinda xizmat qilar ekan. Bobosi amir Sabuqtakinni istedodli 
sarkarda, Somoniylarga hindistonni zabt  etib bergan fotih, ohko’ngil va odil inson deb takitlaydi  
  997-yilda Sabuqtakin vafatidan so’ng hokimyat  tepasiga uning katta o’g’li Maxmud kelishi 
kerak edi. Ammo ota taxt vorisligini kichik o’g’li Ismoilga bashorat qilgan edi. Ismoil taxtni 7 oy 
boshqaradi,  holos.  Tabiatan  betadbir,  kalta  fahm,  takabbur  va  landavur  taxt  vorisi  viloyat 
hokimlarining  isyonu  hurujlariga  bardosh  bera  olmadi.  Bundan  foydalangan  Maxmud  katta 
qo’shin bilan G’aznaga bostirib kirdi va taxtni egalladi. U tarixda Maxmud G’aznaviy nomi bilan 
shuxrat  topdi  va  g’aznaviylar  sulolasiga  asos  soldi.  ,,siyosat  noma  “  ,  ,,  Chaxor  maqola”  ,  ,, 
Miftoxul-  adl  “  va  boishqa  asarlarda  ,  to’plam  va  solnomalarda  Maxmud  G’aznaviy  adolatli, 
fuqoro  parvar  tadbirkor,  sermulohazali  va  kelajakni  oldindan  ko’ra  biladigan,  har  qanday 
murakkab muammolarni aql bilan odilona hal etishga intiladigan shox sifatida tasvirlanadi. 
 

Download 1,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   69




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish