Руйхатга олинди

 
 
2- савол баѐни
Токугава Иеясу 1603 йилда Япониянинг сѐгуни, яъни ҳарбий 
ҳукмдори бўлди. Япония тарихида бу сѐгунат ѐки сѐгунлик - сўнгги, 

---

учинчи сѐгунлик бўлиб, Токугава сѐгунлиги номи билан машҳур. Бу 
сѐгунлик 250 йилдан кўпроқ вақтни ўз ичига олади. Буюк географик 
кашфиѐтлардан кейин 50 йил давомида португаллар японлар билан 
савдо-сотиқ қилишди, испанлар Японияда 1592 йилда, улардан кейин 
голландияликлар ва инглизлар пайдо бўлишди. Христианларни 
Японияда XVI аср ўрталаридан тарқала бошлади ва европалик 
миссионерлар уни японлар орасида зўр бериб тарғиб қилишарди. 
Олдинлари японлар миссионерлар ва иезуитларни христиан динини 
тарғиб қилишларида қўллаб-қувватлашса, кейинчалик уларни таъқиб 
қила бошладилар. Гап шундаки, миссионерлар ва иезуитлар дин 
ниқоби остида япон халқини асоратга солишни, Япониянинг 
мустақиллигига чек қўйиб, уни босиб олишни кўпдан бери 
режалаштириб қўйган эдилар. Японияда 1587 йилда қабул қилинган 
Декрет барча христиан миссионерларини 20 кунлик мухлатда 
мамлакатдан ҳайдаб чиқаришни қонунлаштирган эди. Акс ҳолда улар 
ўлим жазосига ҳукм этилар эди. Аммо бу қонун тижорат ишларига 
қарши қаратилмаган эди. Эълон қилинишича, хорижлик савдогарлар 
тижорат билан шуғулланишлари ва мамлакатда истаганича қолишлари 
мумкин эди. Агар савдогарлар ўз кемаларида миссионерларни ташиб 
олиб келишса, бу савдогарларнинг мол-мулклари давлат томонидан 
мусодара этилар эди. Демак, қабул қилинган Декрет сиѐсий мақсадни 
кўзлаб Япония хавфсизлиги ва мустақиллигини асраб-авайлашга 
қаратилган эди. 
Хидаѐси биринчилардан бўлиб, христиан миссионерлари ва 
уларнинг тарғиботи натижасида бу мазҳабни қабул қилган японлар 
сиѐсий жиҳатда Японияга катта хавф туғдиришини тушуниб етди. Бу 
бежиз эмас эди, албатта. Чунки европаликлар ҳар бир халқни асоратга 

---

солиш учун авваламбор улар орасига миссионерларни юборишар, шу 
йўл билан маҳаллий аҳолини христиан динига тарғиб қилиб 
ўтказишар, кейинчалик юборилган аскарлар христиан мазҳабига янги 
ўтган аҳоли ѐрдамида ҳукуматни ағдариб, ана шу мамлакатни босиб 
олишар эди. 
Бироқ 
Токугава 
Иеясунинг 
сѐгунлик 
даврида 
унинг 
хорижликларга нисбатан муносабати дўстона бўлиб, у ташқи савдони 
ривожлантиришга катта эътибор бераѐтган эди. Унинг вафотидан сўнг 
мамлакатда христиан динига мансуб бўлган кишиларни таъқиб қилиш 
авж олди. Миссионерлар мамлакатдан қувилди, христианликни қабул 
қилган японлар бу диндан воз кечишга мажбур қилиндилар. 
Хорижликлар билан савдо қилиш сиѐсати ҳам ўзгарди. Нима қилиб 
бўлса ҳам, японлар хорижликларга ўзларининг ички ишларига 
аралашишларига йўл қўймас эдилар. Дарҳақиқат, японларнинг, 
айниқса давлат раҳбарларининг сезгирлигига тан бериш лозим. 
Япония тарихида муҳим бир давр бошланди, японлар ташқи 
дунѐдан ўзларини бутунлай тўсиб қўйдилар. Бу сиѐсат Япония давлати 
томонидан изчил равишда олиб борилди. 1623 йилдан бошлаб 
инглизлар Японияга келишни тўхтатдилар. 1624 йил Япония 
мустақиллиги учун энг хавфли саналган испанлар мамлакатда ҳайдаб 
чиқарилди. Мамлакатда чиқарилган қарорга кўра, хорижда савдо 
 
қилишга фақатгина христиан динига мансуб бўлмаган шахслар ҳакли 
эдилар. Ниҳоят, 1636 йилдан бошлаб Япония хорижликлар учун 
бутунлай «ѐпилди». Португаллар эса ҳайдаб чиқарилди. Барча 
японларнинг қайси динга мансуб бўлишидан қатъий назар, хорижга 
чиқиши таъқикданди. Хориждаги бирон-бир япон ҳам Японияга кела 
олмас эди, акс ҳолда уни ўлим жазоси кутмоқда эди. Мамлакатда бир 

---

неча голландлар қолган бўлиб, уларга бандаргоҳлардан узоқ 
кетмаслик ва мамлакат вилоятларига бормаслик тайинланган эди, улар 
1641 йили кичик Нагасаки оролининг қирғоғига кўчиртирилиб, 
японлар кўлига тушган асирлар ҳолатида сакданар эдилар. 1640 йили 
Португалия кемаси Япония қирғоқларига яқинлашди. Ундаги элчилар 
қайтадан савдо-сотиқни тиклаш таклифини киритишди. Бунга жавобан 
кўпчилик элчилар ва кема аъзоларини японлар ўлдирдилар ва бир 
қисмини юртларига ҳайдаб юбордилар. Омон қолганлар бўлган 
воқеани ватандошларига ҳикоя қилиб беришлари керак эди. Шундай 
қилиб, Япония 200 йилдан кўпроқ вақт мобайнида ташқи дунѐдан 
ажралган ҳолда ҳаѐт кечирди. Ҳатто, ўз қўшнилари бўлган Хитой ва 
Корея билан ҳам бутунлай алоқани узди. Бироқ, 200 йил давомида 
ташқи дунѐдан ажралиб қолганлик Япониянинг ривожланишига катта 
салбий таъсир кўрсатди. 
Христиан дини таъқиқлангач, Японияда буддизм, унинг японлар 
учун анъанавий бўлган мазҳаби - синтоизм кенг қулоч ѐзди. Хитойлик 
Конфуций ақл-идрок, ахлоқ бобида японларнинг иделига айланди. Бу 
давр мобайнида санъат сарой аҳли ва самурайлар орасида ривожланди.