O’zbekiston respublikasisog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti



Download 3,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/221
Sana06.07.2021
Hajmi3,36 Mb.
#110328
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   221
Bog'liq
5548 (1)

 
Nazorat uchun savollar: 
1. Faoliyat haqida umumiy tushuncha. 
2. Motiv haqida tushuncha. 
3. Faoliyatning inson psixik taraqqiyotiga ta'siri. 
4. Faoliyat turlari haqida. 
5. Malakaning tuzilishi. 
6. Faoliyat o’zlashtirilishi va mashqlar. 
7. Malakalarning o’zaro ta'siri. 
 
8. Faoliyatning shakllanishi. 
 
 SHAXS PSIXOLOGIYASI 
 


 
181 
T a ya n ch     s o' z     v a     i b o r a l a r : 
 
Shaxs,  individ,  individuallik,  faollik,  faoliyat,  motiv, 
qiziqishlar,  shaxsning  shakllanishida  ta'sir  qiluvchi  omillar, 
shaxs sifatlari. 
 
Individ  va  shaxs.    Odam  dunyoga  odam  bulib  keladi.  Bu  ta'kid 
yuzaki  karagandagina  isbot  talab  kilmaydigan  xakikat  bulib  va 
takrorlanaverib  siykasi  chikib  ketgan  iborat  bulib  tuyuladi.  Gap 
shundaki,  bu  urinda  xususan  insoniy  belgilar  va  fazilatlarning 
rivojlanishi  uchun  tabiiy  shart-sharoitlar  paydo  bulishi  genetik 
jixatdan  oldindan  belgilab  kuyilganligi  ta'kidlanadi.  Dunyoga 
kelayotgan    chakalokning  gavda  tuzilishi  unda  tik  yurish  uchun 
imkoniyatning  mavjudligini  takozo  etsa,  miyasining  tuzilishi  akli-
xushining  rivojlanishi  uchun  imkoniyat  tugdiradi,  kullarining  shakl-
shamoyili  mexnat  kurollaridan  foydalanish  istikbolining  mavjudligini 
kursatadi va xokazo. Bular bilan chakalok uz imkoniyatlari yigindisiga 
binoan odam xar kanday xolatda xam bu xildagi fazilatlar yigindisining 
soxibiga  aylana  olmaydigan  xayvon  bolasidan  fark  kiladi.  Shunday 
kilib, yukorida aytilganlar orkali chakalokning inson zotiga mansubligi 
tasdiklanadi va fakat individ tushunchasida kayd etiladi (bundan farkli 
ularok,  xayvon  bolasi  dunyoga  kelishi  bilanok  va  xayotning  oxiiga 
kadar  jonzot  deb  yuritiladi).  "Individ"  tushunchasida  kishining  nasl-
nasabi  xam  mujassamlashgandir.  Yangi  tugilgan  chakalokni  xam, 
katta yoshdagi odamni xam, mutafakkirni xam, akli zaif ovsarni xam, 
yovvoyilik  boskichidagi  kabilaning  vakilini  xam,  madaniyatli 
mamlakatda  yashayotgan  yuksak  bilimli  kishini  xam  individ  deb 
xisoblash mumkin. 
 
Shunday  kilib,  konkret  individ  deb  ataganda  biz  juda  kup 
narsalarni  aytgan  bulamiz.  Aslini  olganda,  bu  bilan  uning 
potensialravishda inson ekanligi aytilgandir. Uning bundan keyingi va 
xatto  juda  xam  umumiy  tarzdagi  ta'rifi  fazilatlarini  bayon  etilishi  va 
izoxlanishini  takozo  kiladi.  Bunday  fazilatlarsiz  u  fakat  boshkalarga 
uxshamaydigan  emas,  balki  ular  kabi  xarakat  kilmaydigan, 
fikrlamaydigan,  iztirob  xam  chekmaydigan,  jamiyat  a'zosi  sifatida, 
tarixiy  jarayonning  ishtirokchisi  sifatida  sosial  alokalarga  jalb  xam 
etilmagan real kii emas, balki demografik ma'lumotnomalardagi jonsiz 
birlik xolida koladi, xolos. Individ sifatida dunyoga kelgan kishi aloxida 
sosial  fazilat  kashf  etadi,  shaxs  bulib  yetishadi.  Individ  xali 
bolaligidayok tarixan tarkib topgan ijtimoiy munosabatlar sistemasiga 
jalb  etiladi.  U  bu  sistemani  allakachon  tayyor  xolda  uchratadi. 
Kishining  jamiyatdagi  bundan  keyingi  rivojlanishi  munosabatlarning 
shu kadar chigalliklarini vujudga keltiradiki, bu xol uni shaxs sifatida 
shakllantiradi. 


 
182 
 
Psixologiyada  individ  tomonidan  amaliy  faoliyat  va  munosabat 
jarayonida  xosil  kilinadigan  xamda  ijtimoiy  munosabatlarning 
individga  ta'sir  utkazish  darajasi  va  sifatini  belgilaydigan  sistemali 
tarzdagi sosial fazilat shaxs tushunchasi bilan ifoda etiladi. 
 
Individning  aloxida  sosial  fazilati  sifatidagi  shaxsning  uzi  nima? 
Eng  avvalo,  agar  biz  shaxs  individning  fazilati  ekanligini  tan  oladigan 
bulsak, bu bilan biz individ va shaxsning birligini tasdiklagan va ayni 
paytda  bu  tushunchalarning  bir-biriga  uxshashligini  inkor  etgan 
bulamiz  (misol  uchun,  yoruglikni  sezuvchanlik    fotoplenkaning 
xususiyati  xisoblanadi,  lekin  fotoplenka-bu  yoruglikni  sezuvchanlik, 
yoki 
yoruglikni 
sezuvchanlik-bu 
fotoplenka 
degan 
ma'noni 
anglatmaydi).  "Shaxs  va  individ"  tushunchalarining  bir-biriga 
uxshashligini  barcha  yetakchi  sovet  psixologlari  -  B.G.Ananyev, 
A.N.Leontyev,  B.F.Lomov,  S.L.Rubinshteyn  va  boshkalar  inkor 
etishadi. 
 

Download 3,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   221




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish