Dilorom qosimova menejment nazariyasi

«O’zv in o sa n o a t-x o ld in g »   kom paniyasi  tom on id an  
san oat  m ah su lotlarin i  ishlab  chiqarish 
(taq oslam a  n arxlarda)
2 0 0 3   y.
2 0 0 4   y.
2 0 0 5   y.
M in.
s o ‘m
Yakun-
ga
% da
M in.
s o ‘m
Yakun-
ga
% da
M in.
so'm
Yakun-
ga
% da
Sanoat  mahsuloti 
ishlab  chiqarish 
hajmi
77209
100
81149,1
100
81155,7
100
0 ‘tgan  yilga 
nisbatan  %da
104,2
100,01
shu  jumladan:
M eva-sa bzavot 
tarm o g ‘ida
15549
16,7
18129,1
22,5
21163,5
26
0 ‘tgan  yilga 
nisbatan  % da
116,6
116,7
Vinochilik  va  spirt 
tarm o g ‘ida
61920,0
81,9
62576,3
77,1
59622,9
73,5
0 ‘tgan  yilga 
nisbatan  % da
101,1
95,3
Boshqa
tarm oqlarda
440,0
1,4
443,7
0,5
369,3
0,5
0 ‘tgan  yilga 
nisbatan  % da
100,8
83,2
279

---

3-jadval
2 0 0 2 —2 0 0 6 -y illa r d a   «O 'zv in o sa n o at-x old in g»  
kom paniyasi  tom onidan  n atu ral  ko‘rinishda 
sanoat  m ah su lotlari  ishlab  chiqarish
2 0 0 2 -
УН
2 0 0 3 -
y i l
2 0 0 4 -
y i l
2 0 0 5 -
У»1
2 0 0 6 -
y i l
M e v a -s a b z a v o t  
k o n se ra v la r i  (m u b )
1 6 4 ,5
1 7 1 ,0
2 0 1 ,2
2 0 3 ,8
2 2 5 ,0
0 ‘tg a n   y ilg a   n isb atan  
% d a
1 0 4 ,0
1 1 7 ,7
1 0 1 ,3
1 1 0 ,4
U z u m   v in o s i  (m in g  
d a l)
6 3 9 9
7 0 8 2
5 7 9 6
3 4 9 6
5 1 2 4
0 ‘tg a n   y ilg a   n isb a ta n  
% d a
1 1 0 ,7
8 1 ,8
6 0 ,3
1 4 6 ,6
A roq  v a   likyor-aroq 
m ah su lo tla ri  (m in g   dal)
6 7 8 3
6 2 1 1
6 5 0 4
6 9 8 5
7 0 0 0
0 ‘tg a n   y ilg a   n isb a ta n  
% d a
9 1 ,6
1 0 4 ,7
1 0 7 ,4
1 0 0 ,2
O ziq -ovq at  spirti  (m in g  
d a l)
4 1 7 7 ,3
3 9 4 9
3 4 4 8
2 8 7 5
3 8 3 2
0 ‘tg a n   y ilg a   n isb a ta n  
% d a
9 4 ,5
8 7 ,3
8 3 ,4
1 3 3 ,3
280

---

4-jad val
2 0 0 2 -2 0 0 6   y illard a  «O’zv in o sa n o a t-x o ld in g »  
k om paniyasi  tom onidan  eksportga 
m ahsulot  yetkazib  berish
0 ‘lchov
b irligi
2 0 0 2 -
y ‘l
2 0 0 3 -
y il
2 0 0 4 -
yil
2 0 0 5 -
У»
2 0 0 6 -
y il
M a h su lo t  y e tk a ­
zib  b erish  jam i
m in.
A Q S h
d o ll.
8 ,9
8 ,4
1 1 ,2
1 4 ,4
1 4 ,7
0 ‘tg a n   y ilg a  
n isb a ta n
% d a
"
9 4 ,4
1 3 3 ,3
1 2 8 ,6
1 0 2 ,1
M e v a - s a b z a v o t
k o n s e r v a la r i
m in g
to n n a
1 3 ,9
1 2 ,3
1 9 ,0
2 6 ,4
2 6 ,5
0 ‘tg a n   y ilg a  
n isb a ta n
% d a
■
8 8 ,5
1 5 4 ,5
1 3 8 ,9
1 0 0 ,4
Q u ritilg a n   m eva 
v a   sa b za v o tla r
m in g
to n n a
0 ,4
0 ,5
2 ,7
1 ,3
1 ,6
0 ‘tg a n   yilg a  
n isb a ta n
% d a  
’
”
1 2 5 ,0
5 4 0 ,0
4 8 ,1
1 2 3 ,1
V in o   m aterial- 
lari,  u zu m   vin osi
m in g
d ol.
7 0 7 ,5
6 4 3 ,0
4 6 7 ,0
1 1 5 5 ,2
1 0 0 0
0 ‘tg a n   y ilg a  
n isb a ta n
% d a
9 0 ,9
7 2 ,6
2 4 7 ,4
8 6 ,6
O z iq -o v q a t
s p ir ti
m in g
d o l.
1 8 2 ,3
1 1 4 ,3
7 2 Д
2 4 8 , 0
2 3 0 ,9
0 ‘tg a n   y ilg a  
n isb a ta n
%da
6 2 ,7
6 3 ,1
3 3 2 ,9
9 6 ,1
281

---

5-jadval
2 0 0 2 —2 0 0 5 -y illa r d a   « 0 ‘z v in o sa n o a t-x o ld in g »  
kom paniyasi  bo‘y ich a  a so siy   jam lanm a 
m oliyaviy  k o'rsatkichlar
rnlrd.  so'm
2003-
yil
2004-
yil
2 0 05-
y il
2006-
УП
2 0 0 6   у. /  
2 0 0 2   у.
% da
Asosiy  vositalar
Boshlang'ich  qiymati 
bo'yicha
34,8
42,2
65,6
78,4
225,3
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
121,2
155,5 119,5
-
Aylanma  aktivlar
83,9
115,4
136,4 157,4
187,6
0 ‘tgan  yilga  nisbatan 
%da
100
137,5
118,2 115,4
-
Debitorlik  qarzi  (yil 
oxiriga)
13,3
16,9
21,9
26,1
196,2
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
127,0
129,5 119,2
-
Kreditorlik  qarzi  (yil 
oxiriga)
24,7
28,8
35,2
41,2
166,8
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
116,8
122,1
117,0
-
Amalda  budjetga 
o'tkazilgan  to'lovlar
63,3
63,9
89,8
89,9
142,0
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
101,0
140,5
100,1
-
Shu  jumladan  QQS
12,6
12,7
14,6
14,9
118,4
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
100,5
115,3
102,3
-
Aksizlar
43,0
43,0
68,9
65,4
152,0
0 ‘tgan  yilga  nisbatan  %da
100
100
160,1
94,9
-
Qisqa  muddatli 
moliyaviy  qo'yilmalar
5,7
6,5
7,8
9,1
159,6
Pullik  mablag'lar
6,8
7,7
8,7
9,9
145,6
282

---

II.  TALABALAR  UCHUN  USLUBIY  QO’LLANMALAR
Muammo:
Kompaniyada  stra te g ik   qarorlarni  qabul  qilishda  korporativ 
boshqaruvning  ichki  tashkiliy  mexanizmlarini  takomillashtirish  va 
moliyaviy  rejalashtirish  tizimini  shakllantirish.
Vazifalar:
-  «O’zvinosanoat-xolding»  kom paniyasining  aksiyadorlik  va 
ijroiya  organi  tuzilmasi  faoliyatiga  baho  berish;
-  kompaniyaning  moliyaviy  holatini  baholash  (6-jadval)  va  shu 
orqali  moliviy  rejalashtirishning  samarali  tizimini  shakllantirish.
Yechish  atgoritmi:
-
  komaniyaning  muvaffaqiyatli  faoliyat  yuritishida  kuzatuv  ken- 
gashining  samarali  ishlashi  talab  etiladi.  Quyida  berilgan  o'quv 
uslubiy  materiallardan  foydalangan  holda  kompaniyada  korporativ 
boshqaruvning  ichki  tashkiliy  m exanizm larini  takom illashtirish 
bo'yicha  takliflar  ishlab  chiqiladi;
-  kompaniyada  moliyaviy  rejalashtirish  tizimini  shakllantirish- 
ning  asosiy  bosqichlarini  ketm a-ketlik  asosida  ifoda  etish  uchun 
o'quv  uslubi  materiallardan  foydalaniladi;
- kompaniyaning moliyaviy  holatini tahlil qilish jihatlariga e ’tibor 
berish  uchun  tavsiya  qilingan  jadvallar  m a’lumot  manbalaridan  foy­
dalaniladi;
- 
moliyaviy  natijalarni  ifodalovchi  ko'rsatkichlarni  aniqlash  va 
uni  tahlil  qilish  uchun  tavsiya  qilingan  jadvallar  m a’lumot  m an­
balari  yordamida  to'ldiriladi.
V aziyatn i  bajarish  uchun  y o ‘riqnom a  va  yozm a 
ish n i  baholash  m ezonlari
Tahlil
bosqichi
nom i
Tahlil  bosqichi 
m azm uni
Tahlil
natija-
si
Baholash 
ko'rsatkichlari 
va  mezoni 
(Jami  20  ball)
l.Vaziyatning 
tashxisi  va 
tahlili
1. Vaziyatning asosiy jihati 
x o ld in g   k o m p a n iy a s id a  
ichki  tashkiliy  mexanizm-
M uamm o
mazmuni
m aksimal
1
ball
283

---

la rn i  ta k o m illa s h tir is h  
y o‘llari
2.  Vaziyatni  o'rganish  va 
muammoni yechish uchun 
o ‘quv  uslubiy  m aterial- 
lardan  foydalanish
6-
jadval
darajada
qisqa
ifodalash
2.M oliyaviy
rejalashtirish-
ni  shakllan-
tirishning
asosiy
bosqichlarini
ifodalash
Moliyaviy  rejalashtirishni 
s h a k lla n tiris h   b o s q ic h ­
larini  o ‘quv  uslubiy  ma- 
teriallardan  foydalangan 
holda  ifodalash
M aksimal
darajada
qisqalik
4
ball
3.  Kompa­
niyaning 
moliyaviy 
holatini 
tahlil  qilish 
ko'rsatkich- 
larini 
aniqlash
Moliyaviy  natijalarni  ifo- 
dalovchi  ko‘rsatkichlarni 
yuqorida  berilgan  jadvalar 
asosida  ifodalash. 
1,2,3,4,5-jadvallar  asosida 
berilgan  jadvalni  to'ldirish 
va  tahlil  qilish
Aniqlik,
xulosalar-
ning
asoslan-
ganligi
8
ball
4.  Kompa­
niyaning 
moliyaviy 
holatini 
tahlil  qilish
O m illi  ta h lil  n a tija la ri 
aso sid a  k o m p an iy an in g  
moliyaviy-xo‘jalik  faoliya­
tiga  baho  berish.
Aniqlik,
berilgan
tavsiya-
larning
ahamiyati
4
ball
5.  Tahlil 
natijalari
Aniqlik
3
ball
284

---

«O 'zvin o sa n o at-x old in g »   k om paniyasi 
fa o liy a tin in g   asosiy  ta h liliy   ko'rsatkichlari
2003-
y»i
2004-
yil
2005-
yil
2006-
yil
Sotuvlar  rentabeiligi  (yalpi  foydaning 
m ahsulot  va  xizm atlar  realizatsiyasi- 
dan tushgan sof tushum ga nisbati,  %da)
B alans  foydasi  bo'yicha  rentabellik 
(balans  foyd asin in g  m ahsulot  ishlab 
chiqarish  tannarxiga  nisbati,  %da)
X old in g  b o'yich a  debitorlik  qarzi- 
ning  kreditorlik  qarziga  nisbati
Absolyut  likvidlik  koeffitsienti  (qisqa 
m u d d atli  m o liy a v iy   q o 'y ilm a la r  va 
pullik  m a b lagiarn in g  kreditorlik  qar­
ziga  nisbati)
Oraliq  likvidlik  koeffitsienti  (qisqa 
m u d d atli  m o liy a v iy   q o 'y ilm a la r  va 
pullik  m ablag'lar  va  debitorlik  qarz- 
larining  kreditorlik  qarzlariga  nisbati)