Dilorom qosimova menejment nazariyasi

10.2.  M enejm ent  m a d a n iy a tin in g   asosiy  elem en tlari
M en e jm e n t  m adaniyati  tarkibiga  boshqaruv  xodim lari  m adani­
yati,  m en ejm en t  jarayonlari  m adaniyati,  m eh n at  sharoiti  m adan iy a­
ti  va  h u jjatlar  y u ritish   m adaniyati  kiradi.
M en e jm e n t  m ad an iy atin in g   barcha  u nsurlari  o 'zaro   bog'liq  va 
o 'z a ro   t a ’sir  etuv ch id ir.  S hu  bilan  birga  ular  o rasid a  b o shq aruv  
xodim lari  m adaniyati  yetak ch i  ah am iy atg a  ega.  M en e je r  m en ejm ent 
jarayoni  m adaniyatining  yuqori  darajasiga  erishish  va  o 'z   m eh n ati­
ni  tashkil  etishni  takom illashtirib  borishi  kerak.
B oshqaruv xodim lari  m adaniyati  ko'p  om illarga  bog'liq,  um um iy 
m adaniyat  darajasi,  ishbilarm onlik  sifatlari,  m enejm en t  ilmini  chu- 
qur  va  h a r  tom onlam a  bilish  va  uni  o 'z   faoliyati  jarayonida  qo'llay 
olish  bilan  xarakterlan adi.
H ar  bir  korxona  v a  tash k ilo t  m en ejeri  o 'z   vazifasini  bajarish 
jarayonida  jam o an in g   boshqa  a ’zolari  bilan  m u n o sab atd a  b o 'lar  ekan 
ishbilarm on  kishilar  o 'rta sid a   m avjud  axloqiy  qoidalarga  bo'ysunadi.
H a r  bir  jam oada  xayrixohlik,  insonga  h u rm a t  m u hiti  m avjud 
bo'lishi  kerak.  M e n e jm e n t  m adaniyati  sansolarlik,  m an sab p a rast- 
lik,  shavqatsizlik,  qo'pollikka  ziddir.  M enejm ent  tizim ida,  shuningdek, 
davlat  m e ’yorlariga  rioya  qilmaslik,  v a ’dabozlik,  faoliyatga  n o to 'g 'ri 
baho  berish  va  boshqa  x u su siy atlarg a  yo'l  qo'yib  bo'lm aydi.  M e h ­
n a tg a   ijodiy  y o n d ash ish ,  tad b irk o rlik ,  jav o b g arlik ,  ta s h a b b u s  va 
m ustaqillik,  x o ‘jasizlikka,  byurokratizm ,  qonun  buzuvchilikka  mu- 
rosasizlik,  vijdoniylik,  k am tarlik   va  oddiylik  b o shqaruv  xodim lari 
m adan iy atin i  ifodalaydi.
118

---

Boshqaruv  xodimlari  madaniyatini  ta ’minlashning  asosiy  yo'llari  -  
m enejm ent  ilmini  ch u q u r  egallash,  um um iy  m adaniy  darajasi  va 
m alakasini  m untazam   oshirib  borish,  o‘z  faoliyati  natijalarini  tahlil 
etish  va  tushunish,  ijobiy  shaxsiy  sifatlarni  rivojlantirishdan  iborat.
M enejm ent  m adaniyati  uchun  m enejm ent jarayonini  tashkil  etish 
m adaniyati  darajasi  m uhim   aham iyatga  ega.  M en ejm en t  jarayoni
119

---

m adaniyatiga  rioya  qilish  korxonada  zam onaviy  m enejm ent  jarayoni 
qo 'llanilishini  bildiradi.
M enejm en t  jarayoni  m adaniyati,  shuningdek,  m enejm ent  m eh­
natini  (m enejm ent  m ehnatini  m aqbul  taqsim lash,  kooperatsiya  qilish 
va  ch eg aralash ,  ishchilar  sonini  m e ’yorlash,  kadrlarni  t o ‘g ‘ri  joy- 
lashtirish  va  ulardan  foydalanish)  va  ishlovchi  ish  joyini  (ish  joyi 
va  binoning  qulayligi,  u larn in g   sanitariya-tozalik  talablariga  javob 
berish i),  m aq b u llash tirish ,  m ajlislarni,  su h b a tla rn i,  tashrifch ilarn i 
qabul  qilish,  u chrashuv,  telefon  orqali  so 'ra sh ,  m eh n atk ash lar  xat- 
lari  bilan  tanishishni  t o ‘g ‘ri  tashkil  etish  va  rasm iylash tirishn i  ham  
qam rab  oladi.
M en e jm e n t  jarayonida  tu rli-tu m a n   tex n ik a  -   oddiy  kalkulya- 
tordan  to rtib   ko m pyuterlarg ach a  qo'llaniladi.  M en ejerlar  bu  tex n i­
ka  im koniyatlari  va  m aqbul  foydalanish  sohalarini  bilishlari  lozim 
bo'lib,  bu  m en ejm en t  m adaniyati  darajasini  bildiradi.
M enejm ent  m adaniyatining  ajralm as  unsuri  -   hujjatlar  yuritish 
m adaniyatidir.  H u jjatlarn in g  m en ejm en t jarayonidagi  aham iyati  juda 
k a tta ,  chunki  m en ejm en tn in g   biror-bir  vazifasini  h u jjatlar  asosida 
yetkazilib  beriluvchi  ax borotsiz  am alga  oshirib  bo'lm aydi.  H ujjat- 
lardagi  axborot  korxona  tashqi  va  ichki  faoliyatining  h am m a  tomo- 
nini  qam rab  oladi.
M en e jm e n t  jara y o n in in g   barch a  operatsiyalari  am alda  hujjat- 
lardan  boshlanib,  h u jjatlar  bilan  tugaydi.
M e n e jm e n t  m ad an iy a tin i  tak o m illa sh tirish   u n in g   b arch a  un- 
surlarini  tak o m illa sh tirish   dem akdir.