Менежмент асослари

Ўзбекистон Республикасида нефть ва газ қазиб олиш динамикаси
1990 й 2000 й 2001 й 2002 й 
2003й 
2004й 
Нефть (газ конденсати

---

33 
билан бирга), млн. т. 
Газ, млрд м
3
 
2,8 
40,8 
7,5 
56,4 
7,3 
57,4 
8,1 
59,7 
7,1 
58,1 
6,6 
60 
Кейинги вақтда Республика нефть ва газ саноатини ривожлантиришнинг 
узоқ даврга мўлжаланган концепцияси ишлаб чиқилган ва у изчиллик билан 
амалга оширилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси кўмир саноати. Ўзбекистон Республикаси 2 
миллиард тонна қидириб топилган кўмир заҳираларига эга. Кўмир қазиб олиш 
ва етказиб бериш ишлари билан «Кўмир» акциядорлик бирлашмаси 
шуғулланади. Ангрен конида қўнғир кўмир, Шарғун ва Бойсун конларида 
тошкўмир қазиб олинади. Кўмир конлари корхоналар томонидан турли 
усулларда ўзлаштирилаѐтир: очиқ усулда, ер ости ва ер остини газлаштириш 
усули билан (Ноу-Хау). Кўмир энергетика мақсадларида ва маиший ѐқилғи 
сифатида ишлатилади. Кўмирни қайта ишлашдан чиққан чиқинди органик ва 
минерал ўғитларга айлантирилади.
Конлардан чиққан кўмирлар сифатли Ёнилғи, қимматбаҳо ҳамда камѐб 
материалларнинг турли хилларини олиш учун хомашѐдир. Масалан, кокс 
брикети, мотор Ёнилғиси, калций карбиди, сорбент қора ва рангли 
металлургияда углеродли қўшимчалар сифатида ишлатилади. 
Кўмир қазиб олиш жараѐнида каолин, оҳак, кварц қумлари, кўмир 
кукуни, камѐб ер элементи (германий), шағал ва бошқа фойдали қазилмалар 
олинади. 
Яхши хомашѐ, кўпдан синалган эркин майдонларнинг бисѐрлиги, сув 
ҳамда электр ва иссиқлик энергияси, темир йўлларнинг мавжудлиги, 
станцияларнинг яқинлиги ва халқаро аэропортлар борлиги ишлаб чиқариш – 
саноат комплексини бунѐд этишда қўл келади. Шунингдек, қазиб олинган ва 
бойитилган каолин, чинни фаянс ва сопол буюмлар, ўтга чидамли ва қурилиш 
ғиштлари, том ѐпқичлар, дренаж ва канализация қувурлари, хўжалик ва 
манзарали чинни буюмлар, шиша ва шиша идишлар, электр изоляторлари ҳам 
бу ишда ѐрдам беради. Бундан ташқари,, каолин қоғозсозлик, резина-техника, 
пластмасса саноатида, шунингдек, косметика ва бошқа мақсадларда ишлатиш 
учун хизмат қилади. Айни пайтда кўмирни қазиб олиш, навларга ажратиш ва 
бойитиш фабрикаси қурилиши давом эттирилмоқда. 
Ўзбекистон ҳудудининг геологик хусусиятлари қўшимча фойдали 
қазилмаларни ўзлаштириш ва уларни қайта ишлаш учун кенг имкониятлар 
яратади. Айниқса, ѐнувчи сланец, оҳак, безакли тош конларини ўзлаштириш 
кўпчиликни қизиқтирса керак. Керамзит, абсорбент, ўғит ва ғишт ишлаб 
чиқариш учун юқори сифатли лойлар тайѐрлаш мумкин. Уларни ишлаб 
чиқаришга жорий этишда оддий ҳисоб-китобларга кўра, энергетика, кимѐ,
металлургия саноати, қурилиш ва қишлоқ хўжалиги учун йилига 1 миллиард 
400 миллион АҚШ доллари миқдорида тайѐр маҳсулот олиш имкониятини 
беради. 
Бундан ташқари, Ангрен каолинидан, Бойсун кўмири ва оҳагидан 
фойдаланиб туриб лойтупроқ заводини бунѐд этиш мумкин. Ана шундай қулай 

---

34 
омиллар ва барқарор вазият хорижий шериклар билан ҳамкорлик ўрнатиш 
имкониятини беради.