5 ma’ruza Tasmali uzatmalar. Tasmali uzatmalar to‘grisida umumiy ma’lumotlar. Tasmali uzatmalarni hisoblash asoslari

Uzatmalarning   kinematikasi 

Shkivlardagi  aylana  tezliklar  quyidagicha  aniqlanadi: 

;

/

1000

60

1

1

1

s

m

n

D

        

2

,

/

1000

60

2

2

s

m

n

D

                      (1) 

bu  yerda  D

1

  va  D

2

  –  yetaklovchi  va  yetaklanuvchi shkivlarning diametrlari; mm; n

1

 

va    n

2

  -  yetaklovchi  va  yetaklanuvchi  vallarning  aylanish  chastotalari,  min

-1

. 

uzatma  ishlayotganda  tasma shkiv ustida ma`lum  darajada sirpanadi.  Demak, 

1

2

  yoki   

)

1

(

1

2

                      (2) 

bo’ladi,  bu  yerda  -  sirpanish  koeffisienti.  Binobarin,  uzatmaning  uzatish  soni 

quyidagicha  ifodalanadi: 

1

2

1

2

1

2

2

1

2

1

)

1

(

D

D

D

D

D

D

n

n

u

                            (3) 

 

  ning  qiymati  kuch  va  momentning  miqdoriga  bo’liq  bo’lib, odatda, 0,01….0,02 

orlig’ida  qilib  olinadi.  Shuning  uchun amaliy  hisoblashda 

0

 deb olish mumkin.   

---

 

---

Takrorlash uchun savollar: 

1.  Tasmali  uzatma deganda nimani  tushunasiz? 

2.  Tasmali  uzatmalarning  qanday afzalliklari  va kamchiliklari  bor? 

3.  Taumali  uzatmalarni  hissoblash qanday bajariladi? 

4.  Tasmali  uzatmalarning  kinematikasi  va geometriyasi  haqida gapirib  bering? 

5.  Tasma tarmoklaridagi  kuchlar  va ular  orasidagi munosabat qanday bo’ladi? 

6.  Tasmadagi kuchlanishlar  qanday bo’ladi? 

7.  Tasmali  uzatmalarning  shkivlari  nima? 

Adabiyotlar: 

1.  Sulaymonov “Mashina detillari”  O’qituvchi. Toshkent. 1981 yil. 

2.  M. N. Ivanov “Detali  mashin”  Moskva, “Mashina stroenie” 1984g. 

3.  A. Juraev, M. Shukurov  

 

4.  “Mashina detallari”  Fan. Toshkent. 1999 yil. 

5.  R.  N.  Tojiboev,  M.  M.  Shukurov,  I.  Sulaymonov  “Mashina  detallari”  kursidan 

materiallar  tuplami.  Ukituvchi.  1990 yil. 

6.  R.  N.  Tojiboev,  M.  M.  Shukurov  “Mashina  detallarini  layixalash”  Fan. 

Toshkent. 1997 yil.