Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

7.3. Arab tilida ёzilgan manbalar. 
Wzbekistonning VII asr oxiridan boshlab, XII asrgacha bwlgan tarixi 
kwproq va deyarli arab tilidagi ёzma manbalarda ёritilgan va bu anana keyincha 
h’am Temuriylar davrigacha davom etgan. Bu davrda yurtimiz avval arab 
xadifaligi tarkibida, swngra Somoniylar, Qoraxoniylar, G’aznaviylar, 
Xorazmshoh’lar davlatlarini boshdan kechirdi. Arab tilida vatanimiz tarixiga oid 
ёzma manbalarni mualliflarning kelib chiqishiga qarab, ikki guruh’ga ajratish 
mumkin. 
Birinchi guruh’ - arab tilida ijod etgan yurtimizdan chiqqan tarixchi va 
olimlar. Bular Muh’ammad Muso al-Xorazmiy, Abu Rayh’on Beruniy, Mah’mud 
Koshg’ariy, Mah’mud Zamaxshariy, Abu Said Samoniy, Shah’obuddin 
Muh’ammad Nisoviy va boshqalardir. Ushbu muarrixlar asarlarida ona vatanga 
muh’abbat aloh’ida namoёn bwladi, bu ayniqsa Abu Rayh’on Beruniyning “Osor 
ul-boqiya” asarida xalqimiz qadimgi madaniyati twg’risidagi malumotlarida 
aloh’ida kwzga tashlanadi. 
İkkinchi guruh’ - xorijlik  olimlardan iborat bwlib, ular yaratgan arab tilidagi 
asarlarida yurtimiz tarixi madaniyati, siёsiy-ijtimoiy h’aёti  ёritilgan. Ushbu 
mualliflarning eng yiriklari Abulh’asan Madoiniy (vaf. 840 y.), Abulabbos al-
Yaqubiy (IX asr), Abubakr al-Balazuriy, İbn Xurdodbeh’ (820-taxm.913), Abu 
Jafar Tabariy (839-923 y.), İsh’oq al-İstah’riy (850-934 y.) va boshqalardir. 
Mazkur muarrixlar yurtimiz h’ududini umummusulmon  olami, arab 
xalifaligi bir qismi sifatida ёritganlar. Ular asosan arab xalifalikni ikki qismga, yani 
arab va ajam - g’ayri arabga ajratib wrganar edilar. Arablar tomonidan yurtimizga 
berilgan nom Movarounnah’r – darёning u ёg’idagi mamlakat mazmunini 
bildiruvchi jug’rofiy nom bizgacha etib kelgan bwlib, asosan arab mualliflari 
asarlarida istefoda etiladi. 

---

 
51
Quyida arab tilida bitilgan eng muh’im manbalar va ularning mualliflari 
h’aqida ixcham malumot keltiriladi. (Ushbu malumotlardan maruzachi wz 
xoh’ishiga binoan tanlab ana wshalardan foydalanishi mumkin.)