Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти


 Фанда башорат ижод шакли сифатида



Download 3,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/143
Sana22.02.2022
Hajmi3,88 Mb.
#107729
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   143
Bog'liq
илмий тадкикот методологияси

12.2. Фанда башорат ижод шакли сифатида 
Илмий башоратни субъектнинг борлиқ сирларини ва ўрганилаётган 
объектнинг ривожланиш механизмларини ўзлаштириш борасидаги ижодий 
фаоллигининг 
шакли 
сифатида 
кўриб 
чиқмасдан 
илмий 
ижод 
методологижини тадқнқ қилиш мумкин эмас. Эпистемологик ва гаосеологик 
жиҳатлардан башорат тузшшшини илмий билиш шакли сифатида, башорат 
методларининг хусусиятларини ва илмий билишнинг ўсишига уларнинг 
таъсирини фалсафий анализдан ўтказиш эътиборга моликдир. 
Илмий башорат билишнинг ўзига хос шаклидир. Ўтмиш ёки бугунги 
куннинг воқеа-ҳодисалари ҳақидаги маълумотлардан иборат оддий 
билимлардан фарқли ўлароқ, илмий башорат келажақда содир бўлиши ёки 
кашф этилиши мумкин бўлган нарсалар хақидаги ахборотни ифода этади. 
Бинобарин, у эҳтимолий хусусиятга эгадир. Бу билиш объекти ҳали келмаган 
келажакнинг хусусияти билан белгиланади. Кундалик хаёгий тажрибага, 
соғлом фикрга, ҳар хил ходисаларни оддий кузатишга ёки диний эътиқодга 
асосяанган диний башоратлар ва эмпирик фаразлардан фарқли ўлароқ, илмий 
башорат табиат ва жамият ҳақидаги илмий билимни объектив, теран ва ҳар 
томонлама анализдан ўтказишга асосланади. 
Илмий башорат бугунги кундан келажакка, маълумдан номаълумга 
йўналтирилган бўлиб, бу гносеологик ноаниқликни вужудга келтиради, 
бинобарин, илмий ижод жараёнида илмий билиш ва прогноз қилиш амалга 
ошириладиган тизимларнинг ривожланиш йўллари принстипиал хилма хил 
бўлишини назарда тутади. Шунинг учун ҳам башорат илмий билишда 
келажакни мутлақо аниқ билишни даъво қилмайди. Ҳодисаларнинг 
жўшқинлиги, ўзгарувчанлиги, ривожланишнинг йўналиши ва суръатларини у 


133 
ёки бу томонга оғдирувчи флуктуацияларнинг мавжудлиги илмий башорат 
айтилган муддтитдан олдин ёки кейин содир бўлиши, ё умуман содир 
бўлмаслигига сабаб бўлиши мумкин. 
Илмий билишнинг эврисгик-прогностик функцияси мавжуд илмий 
билимнинг қимматини ва бутун инсоният учун аҳамиятини оширади, зотан, 
илмий башоратнинг рўёбга чикариш, уни потенстиал имкониятдан долзарб 
воқеликка 
айлантириш 
инсон 
ақл-заковати 
ижодий 
фаолияти 
имкониятларининг чексизлиги ва битмас-туганмаслигига бўлган инсоннинг 
ишончини мустаҳкамлайди. 

Download 3,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish