Texnologiyalari

O‘QUV-METODIK QO‘LLANMA
Shakllantiruvchi baholash jarayonidan olingan xulosalar asosida o‘qituvchi yoki ta’lim muassasasi 
ta’lim  jarayoniga  zarur  deb  hisoblangan  o‘zgartirishlarni  kiritadi.  Shakllantiruvchi  baholashdan 
keyin o‘quvchilarga har doim tahliliy fikr-mulohazalar beriladi. Shakllantiruvchi baholash, asosan, 
kuzatish  va  natijalarni  qayd  etib  borishga  asoslanadi,  ya’ni  ushbu  baholashda  jurnalga  baho 
qo‘yish talab etilmaydi. O‘qituvchi o‘z xohishi va maqsadiga ko‘ra, bahoni jurnalga qo‘yish yoki 
qo‘ymaslikni o‘zi hal qiladi.
Xulosalovchi baholash — o‘quvchining dars davomida o‘rgangan bilimlarini baholash. Xulosalovchi 
baholash o‘quvchilarning bilimlari, ko‘nikma va malakalarini o‘quv jarayoni so‘ngida yoki ma’lum 
bir bobni tugatgandan so‘ng  baholash imkonini beradi. 
Xulosalovchi baholash deyarli har doim rasmiy ravishda baholanadi. Xulosalovchi baholash 
formativ baholash bilan birlashishtirilsa va moslashtirilsa, katta samara berishi va o‘qituvchilar 
ushbu yondashuvlarni birlashtirishning turli usullarini ko‘rib chiqishlari mumkin. 
Xulosalovchi baholash katta va kichik xulosalovchi baholashlardan iborat.
Katta va kichik xulosalovchi baholash o'quv jarayonining ma'lum bir bosqichida (mavzu, chorak 
yoki yarim yillik oxirida) o'quvchilarning o‘zlashtirish darajasini aniqlash uchun amalga oshiriladi. 
Shu bilan birga, standart mazmuniga mos keladigan baholash standartlari asosida ishlab chiqilgan 
vositalardan foydalaniladi. Xulosalovchi baholash natijalari sinf jurnalida qayd etiladi.
•  standartlashtirilgan testlar;
•  yakuniy loyihalar;
•  yakuniy insholar;
•  yakuniy taqdimotlar;
•  yakuniy hisobotlar;
•  yakuniy imtihonlar;
•  ijodiy ishlar.
Xulosalovchi baholash har doim kurs oxirida amalga oshiriladi. Ular ko‘pincha kumulyativ bo‘lib, 
o‘quvchining uzoq muddatli ma'lumotlarni saqlashini baholash uchun ishlatiladi. Bu – o‘quvchilarning 
bir sinfdan ikkinchisiga muhim ma'lumotlarni saqlab qolishlarini ta'minlashning ajoyib usuli.
Xulosalovchi baholash ikki maqsadga xizmat qiladi.
Birinchidan, o‘rganilgan narsalarini baholaydi.
Ikkinchidan,  o‘quvchilarning  keyingi  akademik  darajaga  o‘tishga  qanchalik  tayyor  ekanligini 
baholaydi.
Ko‘plab  o‘qituvchilarda  shunday  savol  tug‘iladi  —  shakllantiruvchi  baholash  muhimmi  yoki 
xulosalovchi?
Bugungi  kunda  ular  bir  xil  darajada  muhimdir.  Shakllantiruvchi  baholash  o‘quvchilarga  nimani 
o‘rganayotganliklarini, xulosalovchi baholash esa o‘rgangan narsalarini ko‘rsatish imkonini beradi.
Xulosalovchi baholash uchun quyidagi usullardan foydalanish tavsiya etiladi:

---

33
8-SINF DARSLIGI BO‘YICHA