Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

Turg‘un bog‘lanma 

So‘z birikmasi 

Toshotmoq 

Ko‘ziochildi 

O‘zyog‘idaqovurildi 

Boshigako‘tarmoq 

Toshotmoq 

Ko‘ziochildi 

O‘zyog‘idaqovurildi 

Boshigako‘tarmoq 

---

105 

 

Ma’nosi bir so‘zga teng keladigan so‘zlar birikmasi yoki gaplarga ibora deyiladi. Ular 

so‘z birikmasi va gap shaklida bo‘ladi. 

Iboralar  tarkibidagi  so‘zlarni  almashtirib  bo‘lmaydi.  Iboralar  oddiy  so‘zlar  bilan 

ma’nodosh  bo‘lib  keladi,  lekin  badiiyligi,  ifodaliligi  bilan  farqlanib  turadi.  Iboralar  nutqni 

ta’sirchan, jozibali qiladi. 

 

 

 

1-mashq. Quyida berilgan barqaror birikmalardan foydalanib, gaplar tuzing. 

Birikmalar ma’nolarini izohlang. 

Yerga ursa ko‘kka sachraydi, yaxshi ko‘rmoq, me’dasiga tegmoq, yuragi toza, tepa 

sochi tikka bo‘lmoq, ko‘nglida kiri yo‘q, og‘ziga tolqon solmoq, podadan oldin chang 

chiqarmoq, oq ko‘ngil, ko‘nglini yozdi, o‘takasi yorildi, tishini tishiga qo‘ymoq, iрidan 

ignasigacha, og‘zining tanobi qochadigan. 

 

2-mashq. Quyidagi iboralarni yozing. Ular yordamida gaplar tuzing. 

 

Ishtahasi karnay, qo‘ling dard ko‘rmasin, og‘zi ochilib qoldi, gullab qo‘ydi, ko‘kragini 

yerga bermoq, loy bo‘lmoq, misi chiqmoq, tuyog‘ini shiqillatmoq, aravani tortmoq, og‘zi 

qulog‘iga yetmoq, tegirmonga tushsa butun chiqmoq, boshi osmonga yetmoq, arpasini xom 

o‘rmoq, taqdirga tan bermoq, quloq solmoq, misi chiqdi.