Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги

2.3 Металл конструкцияларнинг емирилиши 
Металл 
конструкциялар, 
айниқса 
саноат 
биноларида, 
спорт 
иншоотларининг асосий юк кўтарувчи конструкциялари сифатида кенг 
қўлланиладиган конструкция ҳисобланади.
Нормал 
эксплуатация 
шароитларида металл конструкцияларнинг хизмат муддати 60-70 йилгача 
бўлиб, саноат биноларининг асоси ҳисобланган технологик ускуналарнинг 
маънавий эскириш муддатидан анчагина каттадир.
Металл конструкцияларда шикастланишларнинг келиб чиқиш сабаби 
қуйидагилардир [3]: 
ортиқча кучланиш таъсирида (дарзларнинг, узилиш, боғланишлардаги 
ажралиш, устиворликнинг йўқолиши ва ҳ.к.лар таъсирида ҳосил 
бўлувчи);
механик таъсирлар (едирилиш, эгилиш, шикастланиш ва.ҳ.к.);
физик таъсирлар (манфий ва юқори ҳарорат); 

---

37 
кимѐвий таъсирлар (металлнинг коррозияланиши). 
Металл конструкцияларининг емирилиши асосида унинг коррозияланиши 
ѐтади.
Коррозия (лотинча сўздан олинган бўлиб, corrosion-едирилиш демакдир)-
материалнинг атроф-муҳит билан физик-кимѐвий (электрокимѐвий, кимѐвий ва 
механик) 
ўзаро 
таъсири 
натижасида 
бузилишидир. 
Металлнинг 
коррозияланишига яққол мисол қилиб, унинг занглашини келтириш мумкин.
Занглаш- бу темирнинг, алюминий, мис ва бошқа металларнинг ҳаводаги 
кислород таъсирида оксидланишидир.
Металларнинг ҳаводаги кислород, сув, кислоталар, туз эритмалари ва 
ишқорлар таъсирида бузилиши ҳамма жойларда кузатилади ва бу ҳодисани 
“кўринмас ѐнғин” деб аташади. Коррозия жараѐни, айниқса, кимѐ саноати ва 
барча иншоотларнинг ер остки қисмида жадал ривожланади. Коррозия 
натижасида халқ хўжалигига келтириладиган зарар нафақат металлнинг 
емирилиши билан балки, бунинг натижасида муҳим бўлган бино ва 
иншоотларнинг ишончлилик кўрсаткичларининг камайиши ва охир оқибат 
авария ҳолатларига олиб келиши билан ўлчанади.
Саноат ривожланган шаҳарларда очиқ атмосфера шароитида пўлатнинг 
коррозияланиши жадаллиги йилига тахминан 200 мк, алюминий учун 8 мк [2].
Металларнинг коррозияси қуйидагича классификацияланади: