O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

9.2. Nitrifikatsiya va denitrifikatsiya jarayonlari 

 

Azotli  organik  birikmalarning  mikroblar  yordamida  parchalanishidan  hosil  bo`lgan  ammiak  tuproqda  har  xil 

o`zgarishlarga  uchraydi:  nitrit  va  nitratlargacha  oksidlanadi,  qisman  tuproqda  adsorbsiyalanadi,  tuproq 

mikroorganizmlari metabolizmi jarayonida azot manbai sifatida ishlatiladi (immobilizatsiya) va boshqalar. 

 

Ammiakni  nitritgacha  va  so`ngra  nitratlargacha  oksidlanishi  nitrifikatsiya  deyiladi.  Nitrifikatsiya  jarayoni 

nitrifikatsiyalovchi  bakteriyalar  yordamida  amalga  oshadi.  Bu  bakteriyalar  avtotrof  bo`lib,  uglerod  manbai  sifatida 

karbonat  angidriddan  foydalanish  xususiyatiga  ega.  Buning  uchun  zarur  bo`lgan  kimyoviy  energiya  esa  ammiak  va 

nitritlar oksidlanishidan olinadi. Zamonaviy atamashunoslikda ular xemolitoavtotroflar deyiladi. 

 

Nitrifikatsiya  jarayoni  ikkita  bosqichda  o`tadi,  har  bir  bosqichni  nitrafikatsiyalovchi  bakteriyalarning  spetsifik 

guruhlari bo`lgan grammanfiy mayda hujayralar olib boradi.