Kegl cc pechat indd

Zichlik deb, moddaning birlik hajmiga to‘g‘ri kelgan massasiga 
aytiladi.
Zichlik 
 (ro) harfi bilan belgilanadi.
Zichlik = 
. 
,  
ρ  –  zichlik, m  –  massa,  V  –  hajm.

---

34
Zichlikning birligi 1
.

temir
 = 7800
. Bu, te 
mirdan yasalgan, tomon 
lari 1 m dan bo‘lgan 
kubning massasi 7800 kg ga teng bo‘ladi deganidir. Xuddi shunday 
hajmi 1 m
3
 bo‘lgan mis kubning massasi 8900 kg bo‘ladi. Zichlikni 
 da ham ifodalash mum 
kin. Bunda 
 dan 
 ga quyidagicha 
o‘tiladi: 
. Gaz 
larning zichligi 
kichik, suyuqliklarda kattaroq bo‘ladi. Qattiq jismlar 
ning zichligi 
ularnikidan katta bo‘ladi (16-rasm).
 1 
sm
3
 1 
sm
3
 1 
sm
3
 1 
sm
3
 Havo 
Suv 
Qo‘rg‘oshin 
Simob
  m = 0,00129 g 
1 g 
11,3 g 
13,6 g
16-rasm.
17-rasm.
Demak, biror moddaning yoki 
jism ning zich 
ligini aniqlash uchun 
uning hajmi va massasini o‘lch 
ab 
topilar ekan. Har qanday shakldagi 
jismlarning massasini tarozida o‘l 
chash 
mumkin. Lekin hajmini har doim 
ham chizg‘ich bilan aniqlab bo‘l 
maydi. 
Masalan: uzuk, zirak. Suvda eri 
may-
digan jism 
larning hajmi qu 
yidagicha aniqla 
nadi (17-rasm). Menzurkaga 
suv quyilib, uning hajmi V
1
  belgilab  olinadi.  So‘ngra  unga  uzukni 
tushirib, suvning keyingi sathi V
2
  yozib  olinadi.  Bundan  uzukning 
hajmi  V = V
2
 –V
1
. Demak, uzuk 
ning hajmi 2,8 sm
3
 
2 sm
3
 = 0,8  sm
3
 ga 
teng.