N. M. Kayumova

statistika usuli

 orqali aniqlanadi.

Anketalar metodi - bolalardan so'rash usuli bo'lib, u bolalar 

jamoasining bilimlari to'g'risidagi  kerakli  ma’lumotlarni  olish

34

---

uchun,  ularning  fikrlari  va  qarashlarini  aniqlash  uchun  ham­

da  kasbga  yo'llashni  belgilash  uchun  maxsus  shaklda  ishlan- 

gan  bo'lmog'i  lozim.  Anketada  ko'zlangan  maqsadga  muvofiq 

savollar bo'lib, ularning javoblaridan pedagogik natijalar kelib 

chikisbi ko'zda tutiladi.

Yozma javoblarni  ommaviy ravishda yig'ib  olish metodi an- 

keta metodi deb ataladi. Anketalar ishlab chiqarish murakkab 

ilmiy  jarayon.  Tadqiqot  natijalarining  ishonchliligi  anketalar 

mazmuniga,  berilgan  savollar  shakliga,  to'ldirilgan  anketalar 

soniga bog'liq bo'Iadi. Odatda, anketalar anketa ma’lumotlarni 

EHM da qo'llab, matematik-statistik metodlari bilan ishlashga 

imkon  beradigan  qilib  tuziladi.  Hujjatlarning yetarli  darajada 

aniqlik  bilan  shunday tahlil  qilinishi  pedagogik jamoalarning 

real faoliyatidagi sababli bog'lanishlari va bog'liqliklarini aniq- 

lashga yordam beradi.

Hisoblash  matematikasi  va  kibernetika  metodlari  -  hozir­

gi  zamon  ishlab  chiqarishi, fani va texnikasining talab  hamda 

manfaatlari  turmushda  sinalgan  texnika  vositalarini,  hisob­

lash  matematikasi va kibernetika usullarini maktab  ishida va 

pedagogikada qoTlanilishini talab qiladi.  Pedagogik kiberneti­

ka  shakli bilim  berish jarayonini  o'qitish,  bilim  berish jarayo­

nini boshqarishning alohida formasi sifatida o'ziga xos xususi- 

yatga ega. Shuning uchun pedagogik jarayon bilan ishlab chiqa­

rish jarayonlarini avtomatlashtirish o'rtasida katta farq bor.

Pedagogik  tadqiqotlarda  kino,  ovoz  texnikasi,  foto,  televi- 

deniye  singari  texnika  vositalaridan  keng  foydalaniladi.  Ular 

o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirishga yordam bera­

di.  Bolalar  uchun  qo'shimcha  rag'batlantirish  omillarini  hosil 

qiladi. Bular o'qituvchilar mehnatini ma'lum maqsadda yengil- 

lashtiradi.  Ko'rsatilgan  vositalarning  har  biri  bolalarning  yo- 

shini  hisobga  olgan  holda  o'quv  fani  va  pedagogik  jarayonni 

mukammallashtiradi.

Sotsiologik  tadqiqot  metodi  -   anketaga  savollar  kiritiladi. 

Bundan maqsad talaba-yoshlarning kasb-hunarga bo'lgan mu- 

nosabatlarni aniqlash, talabalar orasidagi  do'stlik munosabat-

35

---

larini aniqlash, o'zi ta'lim-tarbiya olayotgan oliy o'quv yurtida- 

gi  shart-sharoitlarni  bilish,  yutuq  va  kamchiliklarni,  yoshlar 

orasidagi  munosabatlarni,  dinga, xususan, tasavvufga bo'lgan 

qiziqishlarini aniqlash, talabalarning ma'naviy sifatlari daraja­

sini, bilim  olishga  ishtiyoqi,  adabiyotlar bilan  ta'minlanganlik 

darajasi, ilmiy va kasbiy mahoratni oshirishdagi mashg'ulotlar 

turi,  stipendiyalar  miqdori,  ota-onalarning  moddiy  yordami, 

ularning  ma'lumoti,  ish  joyi,  talabalarning  yashash  joyi,  il­

miy dunyoqarashining shakllantirishida ta’sir etuvchi omillar, 

ularning onglilik darajasi jarayoni,  ma’naviy sifatlar, komillik- 

ka erishish uchun tezroq qutulish kerak bo'lgan salbiy sifatlar- 

ni aniqlashdir.

Milliy  dasturning  maqsadi,  vazifalari  va  uni  ro'yobga 

chiqarish  bosqichlarida,  yangi  ijtimoiy-iqtisodiy  sharoitlarda 

ta'limni  talab  qilinadigan  darajasi  va  sifatini,  kadrlar  tayyor­

lash  tizimining  amalda  faoliyat  ko'rsatishi  va  barqaror  rivoj- 

lanishining  kafolatlari  ustuvorligini  ta'minlovchi  normativ, 

moddiy  texnika  va  axborot  bazasini  yaratish  kabi  masalalar 

pedagogik tadqiqoti asosini tashkil etadi,