O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti



Download 2,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/104
Sana26.06.2021
Hajmi2,35 Mb.
#102449
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   104
Bog'liq
11-Маърузалар матни - Метрология ва стандартизация

 
Asboblarni xatoliklari  
Istalgan o‘lchash asbobini ko‘rsatkichlari  o‘lchash mexanizmlarini  takomillashtirilmagani 
va o‘lchash zanjiri parametrlarini doimiy emasligi tufayli, doimiy ravishda, o‘lchanadigan kattalikni 
xaqiqiy  qiymatidan bir qancha farqlanadi, ya’ni har qanday asbob xatolikka yo‘l qo‘yadi.  
Ushbu xatolikning kattaliklariga qarab o‘lchash asboblari   namunaviy va ishchi  o‘lchash 
asboblariga bo‘linadi. 
Namunaviy  asboblar ancha aniq,  ularni  ko‘rsatkichlari   o‘lchanadigan kattaliklarni haqiqiy 
qiymatiga  yaqin.  Namunaviy  asboblarni  o‘lchash  mexanizmlari    judda  diqqat-e’tibor  bilan 
bajarilgan  bo‘lib,  sex hamda laboratoriya sharoitlaridagi   amaliy o‘lchashlarda qo‘llash mumkin 
emas.Ular  tekshirishlar,  darajalashtirishlar  uchun  xizmat  qiladilar  va  ulardan  ishchi  asboblarning 
xatoliklarini aniqlashda foydalaniladi.    
Ishchi  va  namunaviy    asboblar  ko‘rsatkichlar  orasidagi  farqlar,    ishchi  asbobni  absolyut 
xatoliklarini aniqlab beradi:  
nam
'
A




lch
o
A
A
 
O‘lchash    aniqliklari    nisbiy  xatoliklar  bilan  baholanadi.    Nisbiy  xatolik  deb,    mutlaq 
xatoliklarni    o‘lchanadigan  kattalikning  o‘lchangan    qiymatiga  nisbati  orqali  aniqlanadigan 
kattalikka aytiladi va u foizlarda ifodalanadi  
%
100
*
.
'lch
o
A
A



 
Mili bo‘lgan o‘lchash asboblarining aniqligini baholash uchun  keltirilgan xatoliklar xizmat 
qiladi.  Keltirilgan  xatoliklar  deb,  foizlarda  ifodalangan  mutlaq  xatoliklarni 
A

  asbob  shkalasini 
nominal qiymatiga 
H
A
 (o‘lchash asbobining maksimal o‘lchash chegarasiga) nisbatiga aytiladi va u 
foizlarda ifodalanadi: 
%
100
*
H
A
A



 
Nominal  qiymat  deganda  asbobning  o‘lchamini  yuqori  bo‘lgan  chegarlari  tushuniladi. 
Keltirilgan  xatoliklarning  kattaliklari  asbobning  o‘lchash  qismining  tayyorlanish  sifatiga  bog‘liq.  
Yo‘l  qo‘yiladigan,  keltirilgan  xatolik  o‘lchash  asbobining  aniqlik  sinfini  belgilab  beradi.    GOST 
13600—68    ga  muvofiq  elektr  o‘lchash  asboblari  aniqlikning  to‘qqizta  sinfiga  bo‘linadi:    ва 
quyidagi  aniqlik  sinfida  қуйидаги  аниқлик  классларида  элекВыпускают  приборы  таких 
классов  точности:  0,05;  0,1;  0,2;  0,5;  1,0;  1,5;  2,5;  4,0.  В  счетчиках  электроэнергии  классы 
точности  следующие:  0,5;  1,0;  2,0;  2,5.0,02;  0,05;  0,1;  0,2;  0,5;  1,0;  1,5;  2,5;  4,0.  SHkalalarni 
bo‘linishlari,  asosan  hisoblashni  asbobning  aniqlik  sinfidan  past  bo‘lmagan  aniqlikda    hisoblash 


 
94 
 
 
imkonini  ta’minlashi  lozim.  Asbob  shkalalarida  aniqlik  sinfini  ko‘rsatuvchi  raqam    doira  bilan  
o‘rab ko‘rsatiladi.   
A

ni  yo‘l  qo‘yiladigan  keltirilgan  xatoliklar  (aniqlik  sinfi)  orqali  ifodalagan  xolda, 
quyidagilarni olamiz;  
A
A
H



 
Binobarin,  o‘lchash  xatoliklari    asbob  xatoliklarini  asbob  shkalasining  nominal  qiymati  
o‘lchanilayotgan kattaligini  o‘lchangan qiymati nisbatiga bo‘lgan ko‘paytmasiga teng.  
Biron  berilgan  asbob  bilan    qandaydir  bir  kattaliklarni    o‘lchashlardagi  xatoliklar,    asbob 
shkalasidagi  nominal    qiymatga  qaraganda  yaqinroq  o‘lchanadigan  kattalikdan  kamroq.  Bundan 
kelib chiqadiki, asbob aniqligidan  yaxshi foydalanish uchun ularga  kattaliklarni  asbob shkalasini 
ikkinchi yarmiga mos keluvchi qiymatlarda o‘lchashlari lozim.  

Download 2,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish