Bioorganik kimyo

mutarotasiya deydilar(vaqt davomida burilish burchagini o’zgarishi).  
C1  da  hosil  bo’lgan  gidroksil  yarimasetal,  C1  atomi  esa  anomer  deb 
nomlanadi.  Yarimasetal  gidroksil  o’zining  xossalari  bo’yicha 
molekuladagi boshqa gidroksil guruhlardan keskin farq qiladi. U turli 
nukleofil  guruhlarga  almashinishi  mumkin,  buning  natijasida 
monosaxaridlarni  C1  atomi  bo’yicha  hosilalar  hosil  bo’ladi: 
glikozidlar,  glikozilgalogenidlar,  1-O-atsilhosilalari.  Uglevodlar 
polifunksional    birikmalar  bo’lib,  ularning  kimyoviy  xossalari 

---

 
145 
karbonil va gidroksil guruhlarni borligi va ularni o’zaro joylashishiga 
bog’liqdir. 
      Qandlar  yoki  monosaxaridlar  qatorida    umumiy  qoidaga  zid 
bo’lgan  voqea  uchrab  turadi.  Uni  mohiyati  shundaki,    odatda 
siklogeksan  hosilalarida  o’rin  oluvchilar  ko’proq  ekvatorial  holatni 
qabul  qilishga  intiladilar.  Qandlar  qatorida  geteroatom  tutgan  o’rin 
oluvchilar halqa kislorodi bilan o’zaro ta’sirlanishi  natijasida  aksial 
holatda  ko’proq bo’lishi  kuzatiladi.  Ana  shu  hodisani anomer  effekti 
deyiladi.