Bioorganik kimyo

 
     (-)-mentol                     geraniol                           

-mirtsen 
Ko’proq  seskviterpenlar(C
15
H
22-26
)  o’rganilgan    3000  ga  yaqin. 
Ularning  tarkibida  uchta  izopren  birligini  kuzatish  mumkin.  Ayrim 
gullarning  moylaridan  akoron(XXVII)  nomli  spirosiklik  diketon 
ajratib olinadi. U mashhur Fransiyaning atirlari tarkibiga kiritiladi.  
O
CH
3
CH
3
CH
3
CH
3
O
Me
O
Me
Me
 
                    XXVII                                                    XXVIII            

---

 
202 
       Dendrolazin(XXVIII) nomli xushbo’y modda va unga o’xshash 
yuvenil 
gormonlar(hasharotlarni 
metamorfoz 
gormoni) 
ham 
seskviterpenlar guruhiga mansub.  
        Retinol(vitamin  A)  nomli  diterpen(C
20
H
32
)  o’simliklarning 
yuqori  haroratda  qaynaydigan    efir  moylari  fraksiyalaridan  ajratib 
olinadi. 
  
CH
2
OH
 
 
Likoktonin  tuzilshli  alkaloidlar  ham  diterpenlar  guruhiga  mansub. 
Steroid  birikmalari  triterpenlar(C
30
H
48
)  qatoriga  mansub.  Ular  oltita 
izopren  birligidan  tarkib  topadi.  Ularga  misol  qilib  lanosterinni 
keltirish mumkin. 
 
HO
H
H
H
 
 
Lanosterin hayvon organizmida keng tarqalgan.  
           O’simlik  va  hayvonlarning  sariq  va  qizil  rangli  pigmentlarni 
asosan tetraterpenlar tashkil qiladi. Ularning eng mashhur vakillaridan 
karotinlarni(A provitamini) keltirish mumkin.  
R

-karotin,

-karotin,

-karotin,
R=
R=
R=
birikish  joyi
 

---

 
203