O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

“Platina”  bankida  hisob  raqam ochishdagi  CyberPlat  to’lov  tizimining 

ishlash texnologiyasi: 

1.  To’lovning va xaridning onlaynda amalga oshirilishi. 

---

414 

 

2.  Xaridor    Internet  orqali  magazinning  veb  serveriga    ulanadi,  tovarlar 

to’plamini  shakllantiradi  va  hisobraqamdan  olish  to’g’risida  magazinga 

so’rovnoma jo’natadi. 

3.  Magazin  xaridorning  so’rovnomasiga  ko’ra  unga  tovar  (xizmat)  nomi, 

narxi,  magazin  kodi,  operatsiya  sodir  bo’lgan  vaqt  va  kuni  ko’rsatilgan  elektron 

raqamli  imzo(ERI)  bilan  imzolangan  hisob  jo’natadi.  Fuqarolik-huquqiy  nuqtai 

nazaridan  bu  hisob  shartnoma  tuzish  uchun  taklif  hisoblanadi(oferta).  Dunyoda 

Elektron  raqamli  imzo(ERI)  haqida  qonun  qabul  qilgan  birinchi  mamlakat 

Germaniya bo’lib, 1997 Evropa davlatlari qonunchiligi asosida “Elektron raqamli 

imzo”  to’g’risidagi  qonun  imzolangan.  AQShda  2000  yil  1  oktyabrda  “Global  va 

milliy biznesda elektron imzo” to’g’risidagi Qonun imzolangan.  

4.  Xaridor  unga  kelgan  hisobni  o’z  ERI  si  bilan  imzolab,  qabulni  amalga 

oshirgan  holda  uni  magazinga  qaytarib  jo’natadi.  Shartnoma  xaridor  imzolagan 

paytdan  boshlab  kuchga  kiradi.  Tizimda  xaridor  tomonidan  imzolangan  hisob 

chekka aylanadi. 

5.  Ikki  tomonlama  ERI  bilan  imzolangan  chek  (ya’ni  magazin  va  xaridor 

tomonidan) Magazin tomonidan, kuchga kiritish uchun  Bankka jo’natiladi.  

6.  Bank  imzolangan  chekni  qayta  ishlaydi:  Magazin  va  xaridorning 

tizimlarida uning mavjudligini tekshiradi, ikkala tomonnining ERI larini tekshiradi, 

ularning  hisobraqamlaridagi  qoldiq  va  limitlarni  tekshirib  chiqadi.  Tekshiruv 

natijasida to’lovni o’tkazish yoki o’tkazmaslik haqidagi qaror shakllanadi.  

7.  To’lovga  ruxsat  olinganda  bank  pul  mablag’larni  Xaridorning  hisob 

raqamidan  Magazin  hisob  raqamiga  o’tkazish  bilan  birga  Magazinga  xizmat 

ko’rsatishga (tovar berishga) ruxsat beradi, Magazin esa ushbu xizmatni ko’rsatadi 

(tovar beradi). 

8.  To’lov  taqiqlangan  holda  bank  Magazinga  to’lovni  qaytarish  haqida 

xabar beradi, Xaridorga esa to’lovning qaytarilishi asoslanadi. Xaridor xarid qilish 

jarayonini  to’la-to’kis  nazorat  qiladi.  Amalga  oshirilgan  kelishuvni  tasdiqlovchi 

hujjat sifatida har bir tomonda yuridik kuchga ega bo’lgan elektron-raqam usulida 

imzolangan cheklar qoladi. 

---

415