O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

3.3.6. –rasm. Intellektual 

axborot tizimining  umumiy sxemasi 

Tajriba tahlili amalga oshirish imkoniyati – bu faqatgina muayyan bilimlar va 

mutaxassis  malakasi  borligi  masalasi  emas.  Buning  uchun  g‘oyatda  o‘ziga  xos 

malaka  va  tajrib,  intuitsiya  va  ushbu  fan  sohasidagi  konkret  vaziyatlardan  chiqa 

olish  qobiliyatiga  ega  bo‘lish  kerak.  Bularning  barchasini  formatlash,-    amalga 

oshiriladigan  mantiq  darajasiga  etkazish,  dastur  vositalari  yordamida  amalga 

oshirish  - murakkab va ko‘p jihatli vazifalardir. So‘nggi vaqtlarda u sun’iy intellekt 

Predmet soha 

Muammoli muhit  

KP

1

  KP

2

 ... KP

k

 

Texnik vositalar 

 

 

Ma’mur 

Interfeys va texnik vositalar 

Evristika quyi tizimiga ega bo’lgan 

modellashtirish tizimi 

Amaliy dasturiy ta’minot 

Tizimli- tarmoq 

dasturiy ta’minoti 

Topshiriqlarni 

to’ldirib borish 

tizimi 

Intellektual interfeys 

Muloqot tizimi 

 

Hisoblash tizimi 

Lingvistik 

tahlilchi 

Moslashuv  

bloki  

Dialog va boshqaruv bloki 

Umumiy sintez 

blogi 

Lingvistik 

sintezator 

MB 

BB 

MB 

KB 

 

 

 

 

 

---

203 

 

usullari  (Artificial  Intelligence  —  AI)  va  o‘zi  o‘qiydigan  tizimni  yaratish  asosida  

hal etiladi.  Bu sohada olib boriladigan izlanishlar fikrlash, sezgi, muayyan mahorat 

va to‘plangan  tajribani  talab etuvchi  inson faoliyati sohalarini emulyasiya qilishga 

(taqlid  qilish,  takrorlash)  qodir      murakkab  kompyuter  majmuini  qayta  ishlash  va 

joriy etishga   yo‘naltirilgan. Ularga qaror qabul qilish, obrazlarni anglash va  inson 

tilini tushunish hamda boshqa ko‘plab tushunchalarni kiradi.  

Mustaqil  o‘rganadigan  axborot  tizimlari  –  neyronlardan  tashkil  topgan  asab 

to‘qimalari  tuzilishiga  o‘xshash  arxitektura,    tizimlar  sinfidir.  Eng  quyi  qatlamdagi 

neyronlarda  kirish  parametrlarining    ko‘rsatkichlari    berilgan,  buning  asosida  ba’zi 

qarorlarni qabul qilish, vaziyatning rivojlanishini prognoz qilish va hokazolar keltiriladi. 

Bu  ko‘rsatkichlar  son  ko‘rsatikchlari  (hajmi)dan  kelib  chiqib  zaiflashib  yoki 

kuchayib,  neyronlararo  aloqalarga  qo‘shilib  keyingi  qatlamga  uzatiladigan  signal 

sifatida  qaraladi.  Natijada  eng  yuqori  qatlamda  neyron  chiqishi  uchun  ayr im  

ko‘rsatkichlar ishlab chiqiladi va kirish parametrlarining kiritilgan ko‘rsatkichlariga 

barcha tarmoqlarning reaksiyasi javob sifatida qaraladi.